ကိုၿငိမ္းေမာင္* တစ္ေယာက္ အသစ္စက္စက္ ဖြင့္ေတာ့မယ့္ AZG ရဲ႕
“ရႈခင္းသာ”ေဆးခန္းကို လာဖို႔ ဖိတ္စာရထားတဲ့အတိုင္း၊ မနက္ ကိုးနာရီေလာက္မွာ
ေဆးခန္းကို ေရာက္လာတဲ့အခါ မေန႔ကအထိ လႈပ္လႈပ္ရွားရွားနဲ႔ ဖြင့္ပြဲအေရးအတြက္
ျပင္ဆင္ရင္း စည္ကားေနခဲ့တဲ့ ႏွစ္ထပ္တိုက္အိမ္ကေလးဟာ ေသာ့ခတ္ပိတ္လ်က္သား
ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ တိုက္ရဲ႕၀င္၀အုတ္တိုင္မွာ ေအသရီးဆိုဒ္ စာရြက္
တစ္ရြက္ကပ္ထားတယ္။ စာရြက္မွာ ေရးထားတာက “ဘက္လိုက္မႈရွိ၊ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈ
မရွိ၊ ကုလား(ဘဂၤါလီ)အေရး ေဆာင္ရြက္ေပးေသာ AZG (MSF) အား အလိုမရွိ” လို႔
ေရးထားတယ္။
ေနာက္ထပ္ ဆယ္မိနစ္ေလာက္ၾကာေတာ့ လူေလးငါးေျခာက္ေယာက္ ဆိုင္ကယ္နဲ႕႔
ေရာက္လာၿပီး တိုက္ေရွ႕မွာ ရပ္ေနတယ္။ ခဏေနေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြ အမ်ိဳးသမီးေတြ
ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္နဲ႔ အရိႈရႈိေရာက္လာၾကတာ လူအေယာက္ႏွစ္ဆယ္ သံုးဆယ္
ေလာက္ျဖစ္လာတယ္။ လူစုလူေ၀းႀကီးထြားလာၿပီး ေနာက္ထပ္ ငါးမိနစ္ေလာက္ အၾကာမွာ
AZG ကို ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ ဗီႏိုင္းေတြကို ျဖန္႔ကိုင္ၿပီး
ဓါတ္ပံု အရိုက္ခံၾကတယ္။ ပရိတ္သတ္က လက္ခုပ္ ၀ိုင္းတီးၾကၿပီးေတာ့
ၿငိမ္းၿငိမ္း ခ်မ္းခ်မ္းပဲ လူစုခြဲလိုက္ၾကတယ္။
ဆႏၵျပၾကမယ့္ေနရာကို အေစာဆံုးေရာက္လာတဲ့ လူေတြထဲက တစ္ေယာက္ကို
သတင္းဌာနတစ္ခုက ကင္မရာကို ေဒါက္တိုင္ေပၚတင္ၿပီး အက်အန အင္တာဗ်ဴး ေနတာကို
ကိုၿငိမ္းေမာင္ေတြ႔ခဲ့ေသးတယ္။ ေတြးစရာေတြ၊ စိတ္ပူစရာေတြ အပံုအပင္နဲ႔
ကိုၿငိမ္းေမာင္တစ္ေယာက္ သူတို႔အဖြဲ႕ရဲ႕ ရံုးရွိရာ ၿခံေလးကို ျပန္လာခဲ့တယ္။
ကိုၿငိမ္းေမာင္တို႔ အဖြဲ႕ကို Utopia လို႔ေခၚပါတယ္။ Utopia ဟာ စစ္ေတြနဲ႔
ပတ္၀န္းက်င္က PLHIV (People Living with HIV ၊၀ါ၊ HIV ေ၀ဒနာရွင္) ေတြကို
တတ္အားသမွ် အကူအညီေတြေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေလးျဖစ္တယ္။
အဖြဲ႕၀င္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကိုၿငိမ္းေမာင္ကိုယ္တိုင္ ေ၀ဒနာရွင္
တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။
ဆႏၵျပပြဲအၿပီး မဖြင့္လိုက္ရတဲ့ AZG ေဆးခန္းေရွ႕မွာ အင္တာဗ်ဴးေနတဲ့
လူကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ သာမန္စစ္ေတြၿမိဳ႕သားတစ္ဦး
တက္ၾကြ လႈပ္ရွားသူ activist တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ မေတြ႕ဖူးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့
တကယ္ေတာ့ ဆႏၵျပပြဲမတိုင္ခင္တစ္ရက္ မနက္ပိုင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္က
ကိုၿငိမ္းေမာင္ကို ေတြ႕ခ်င္တဲ့ အတြက္ ၾကားလူတစ္ေယာက္က ဖုန္းဆက္ေပးပါေသးတယ္။
ကိုၿငိမ္းေမာင္ အေနနဲ႔ တကယ္ မအားမလပ္ျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔
အဲသည္ေန႔က မေတြ႕ လိုက္ ရပါဘူး။ AZG ေဆးခန္းဖြင့္ဖို႔ကိစၥနဲ႔
ကိုၿငိမ္းေမာင္တစ္ေယာက္ မအားမလပ္ ျဖစ္ေနတာလည္း ျဖစ္ရင္ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
* *
အပယ္ခံတို႔ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္
ဆႏၵျပၾကတာၿပီးသြားလို႔ မြန္းလြဲ တစ္နာရီေလာက္မွာ ကိုၿငိမ္းေမာင္က
ကၽြန္ေတာ္ဆီကို ဖံုးဆက္ပါတယ္။ မေန႔က ေဆာရီးပါဗ်ာ တဲ့၊ ဒီေန႔အားသလား၊
အခုအားသလားတဲ့။ သူခ်ိန္းတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ Utopia ရံုးၿခံေလးဆီကို ကၽြန္ေတာ္
ခ်က္ခ်င္း ဆိုင္ကယ္တစ္စီးနဲ႔ လိုက္သြားပါတယ္။
“ခင္ဗ်ား အင္တာဗ်ဴးလုပ္ေနတာကို မနက္က ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ခဲ့ေသးတယ္” လို႔ သူက ရယ္က်ဲက်ဲနဲ႔ ေျပာပါတယ္။
အဲ . . . ထူးဆန္းတာတစ္ခုက၊ AZG ေဆးခန္းကေပးတဲ့ ေဆး၀ါးနဲ႔ အသက္ဆက္ ေနရတဲ့
လူတစ္ေယာက္ကို AZG ေဆးခန္းမဖြင့္ရေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရာမွာပါတဲ့ လူတစ္ေယာက္က
လာေတြ႕ရတာ သိပ္ၿပီးေၾကာင္တက္တက္ ျဖစ္မေနပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ AZG ကို
ရခိုင္လူထုက တစ္ေန႔မဟုတ္ တစ္ေန႔ ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္း ဆန္႔က်င္ေတာ့မွာကို
ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္ေယာက္ စလံုး သိေနၿပီးသား ျဖစ္ၾကလို႔ပါပဲ။
“ဒါကေတာ့ဗ်ာ . . . ၊ ရခိုင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးအေရးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ PLHIV
အေယာက္ သံုးရာေလာက္အေရးနဲ႔ ဘယ္လိုမွ လဲလို႔မွ မရတာ။ ကၽြန္ေတာ္နားလည္ပါတယ္”
လို႔ သူက ဆိုရွာတယ္။
သူတို႔ Utopia အဖြဲ႕အေၾကာင္းကို ေမးေနစဥ္မွာပဲ လူႏွစ္ေယာက္
ဆိုင္ကယ္တစ္စီးနဲ႔ မေယာင္မလယ္ လုပ္ေနရင္း၊ ခဏေနေတာ့ ၿခံထဲကို ၀င္လာတယ္။
သူတို႔ကေျပာတယ္။ ေ၀ဒနာရွင္တစ္ေယာက္အတြက္ ART လိုေနတဲ့အတြက္ ေဆးျဖန္႔ေပးတဲ့
outreach worker ၀န္ထမ္းကို ဖံုးဆက္တာ ဖံုးပိတ္ထားတယ္ တဲ့၊ ဘယ္လို
လုပ္ရမွန္းမသိဘူးတဲ့။
“ေအးဗ်ာ၊ ေဆးေတြက အခုပိတ္ထားတဲ့ ေဆးခန္းထဲမွာဗ်။ နားလည္ကၽြမ္းက်င္သူ ၀န္ထမ္းက ထုတ္ေပးမွ ရမယ္” လို႔ ကိုၿငိမ္းေမာင္က ရွင္းျပတယ္။
ေစာေစာပိုင္းက MSM (Men who have Sex with Men) ႏွစ္ေယာက္ဟာ AZG က
ႏိုင္ငံျခားသူအမ်ိဳးသမီး ေဒါက္တာ အယ္လဆာကို သြားေတြ႕ၿပီး ေဆးထုတ္ေပးဖို႔
သြားေတာင္းေသးတယ္တဲ့၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေရွ႕က ကိုလူစိမ္း ႏွစ္ေယာက္ထဲက
တစ္ေယာက္က ေျပာျပတယ္။ အဲသည္ ႏိုင္ငံျခားသူ ေဒါက္တာမမက ေျပာလိုက္ တယ္တဲ့။
ငါေရာ အျခားေဒသခံ၀န္ထမ္းေတြပါ ေဆးခန္းကိုသြားၿပီး ေဆးမထုတ္ ေပးရဲဘူး၊
အသက္အႏၱရယ္ေရာက္မွာကို စိုးရိမ္တယ္တဲ့၊ နင္တို႔ေဆးလိုခ်င္ရင္ ဆႏၵျပတဲ့
လူေတြဆီက သြားေတာင္းပါ တဲ့၊ ငါတို႔ေတာ့ မေပး ႏိုင္ဘူး လို႔ ေျပာတယ္တဲ့။
ကိုယ္မဲမရတဲ့ ရပ္ကြက္ကို ျပည္ခိုင္ၿဖိဳး အမတ္တစ္ေယာက္က မလိုတမာေလသံနဲ႔ ေျပာပံုနဲ႔ တူလိုက္တာ လို႔ ကၽြန္ေတာ္ေတြးမိတယ္။
ကိုလူစိမ္းႏွစ္ေယာက္က မွတ္ခ်က္တစ္ခုေပးတယ္။ AZG က ဒီေလာက္ေတာင္
ဘဂၤါလီဘက္ကို လိုက္ေနတာ၊ ဒီလိုျဖစ္လာမွာကို တားလို႔မရဘူးဗ် လို႔ သူတို႔က
ဆိုတယ္။
အဲသည္ လူႏွစ္ေယာက္ထြက္သြားၿပီးေနာက္ပိုင္းက်မွ ကိုၿငိမ္းေမာင္က
ကၽြန္ေတာ့္ကို ေလးနက္ စိုးရိမ္တဲ့ မ်က္ႏွာနဲ႔ေမးတယ္။ ေအးဗ်ာ၊ ဘယ္လို
လုပ္ရမလဲ မသိဘူး၊ ရန္ကုန္မွာ လိုလည္း ေဆးဆိုင္ေတြက ၀ယ္လို႔ရတာ မဟုတ္ဘူးလို႔
ကိုၿငိမ္းေမာင္က ညဥ္းေတာ့၊ ကၽြန္ေတာ့္ အသိတစ္ေယာက္ကို လွမ္းေမးၾကည့္ရတယ္။
ေလာေလာဆယ္ကေတာ့ စစ္ေတြျပည္သူ႔ေဆးရံုႀကီးက ကာလသားေရာဂါဌာနကို သြားပါတဲ့။
ART ေဆးေတြကိုေတာ့ အေထြေထြေရာဂါကု သမားေတာ္ႀကီးက ကိုင္ထား တယ္တဲ့။
သူတို႔ရဲ႕ စနစ္ ပရိုဆီဂ်ာ ေလးကို ျဖတ္သန္းၿပီးရင္ ေဆးရလိမ့္မယ္ လို႔ထင္ပါ
တယ္တဲ့။ အေျဖ တစ္ခု ထြက္လာတယ္။
ဒါေပမဲ့ ဒါက လတ္တေလာေျဖရွင္းဖို႔ ထြက္ေပါက္တစ္သြယ္လို႔ပဲ ယူဆရတယ္။ AZG က
လုပ္ေနခဲ့တဲ့ လုပ္ငန္းေနရာကို ၀င္ယူဖို႔ ၊ တာ၀န္၀င္ေရာက္ထမ္းေဆာင္ဖို႔ ၊
AZG လိုပဲ ရံပံုေငြကို လက္ခံယူဖို႔ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ လိုလာလိမ့္မယ္။
စစ္ေတြက ေရႊဂရုဏာေဆးခန္း လို ဆရာ၀န္ေတြဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ျဖင့္
အဲသည္ စြမ္းရည္ကို တည္ေဆာက္ၿပီး ေနရာ၀င္ယူႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ ထင္ရတယ္။
ဒါအတြက္ Pheonix တို႔၊ Myanmar Positive Group (MPG) တို႔၊ 3N Network
တို႔က AZG ရဲ႕ HIV ေဆးေပးပရိုဂရမ္ကို ဆက္ခံတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကို
ဘယ္လိုကူညီေထာက္ပံ့ႏိုင္မလဲ၊ ဘယ္သူေတြကမ်ား ဒီအတြက္ ၾကား၀င္ညွိႏိႈင္းေပးမလဲ
. . . စသည္ျဖင့္ စသည္ျဖင့္ ေမးခြန္းေပါင္းမ်ားစြာက်န္ေသးတယ္။
* *
ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ေဂါက္ရိုက္ၾကသူမ်ား
AZG (ေခၚ) MSF-Holland ရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းကို ၀င္လာရတဲ့ အဓိက
ရည္ရြယ္ခ်က္ ဟာ သူတို႔အေခၚ ရိုဟင္ဂ်ာ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေခၚ ဘဂၤါလီေတြအတြက္
အႏိၱမ ရည္မွန္းခ်က္ထားၿပီး ၀င္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္ ရည္မွန္းခ်က္နဲ႔
ျမန္မာျပည္ ကိုသြားေစဖို႔ အလွဴရွင္ေတြရဲ႕ ေငြအားေမာင္းႏွင္မႈနဲ႔
ဒီကိုေရာက္လာၾကတာ ျဖစ္ပါ တယ္။
MSF အပိုင္းအသီးသီးတို႔ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ကို
၀င္ေရာက္လႈပ္ရွားမႈသမိုင္းအေသးစိတ္ကို MSF ရဲ႕ ၀က္ဘ္ဆိုဒ္ ေပၚမွာပဲ
ေရးတင္ထားတဲ့ ေဒါက္တာ ဖီယိုနာ တယ္ရီ (Dr Fiona Terry) ေရးသားတဲ့ Myanmar.
“Golfing with the Generals” ေဆာင္းပါးမွာ တိတိက်က် သရုပ္မွန္ကို
သိရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးကို ဖတ္ၾကည့္ရင္ alibi project (မ်က္ႏွာဖံုး
ရုပ္ျပ စီမံကိန္း) အစရွိတဲ့ ထူးဆန္းေသာ ေ၀ါဟာရ အသစ္အဆန္း ေတြ
ေတြ႕ရၿပီးသကာလ ေရနံေငြကို ေနာက္ခံျပဳထားတဲ့ NGO ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဗဟုသုတ
မ်ားစြာ တိုးပြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ကို ၀င္ေရာက္အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ MSF ရဲ႕ အပိုင္းခြဲ သံုးပိုင္း
ျဖစ္တဲ့ MSF-France ၊ MSF-Switzerland နဲ႔ MSF-Holland တို႔အနက္မွာ
ပထမဆံုးျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ထိစပ္အလုပ္လုပ္တာက MSF-France အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။
MSF-France ဟာ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ေတာက္ေလွ်ာက္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို
၀င္မလာပဲ ၁၉၈၄-ခုႏွစ္ ေလာက္ကတည္းက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔
အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာျပည္ ထဲကို ၀င္လာဖို႔ ပထမဦးဆံုး အႀကိမ္
ေလွ်ာက္ထားတဲ့အခါ ေအာက္ပိုင္း ဗ်ဴရိုကရက္ေတြက ေထာက္ခံေပးလိုက္ေပမယ့္
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြက စိစစ္တဲ့အဆင့္ကို ေရာက္တဲ့အခါက်တာ့၊ ထိုင္းနယ္စပ္
အကူအညီေပးေရး လႈပ္ရွား ေဆာင္ရြက္မႈေတြ KNU နဲ႔ ဆက္စပ္မႈေတြ ေၾကာင့္
ပယ္ခ်ျခင္းခံရတယ္။
ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ MSF-Holland က (ဘဂၤါလီ)ရိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔
၀င္ေရာက္ဖို႔ အတြက္ လုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ သတိႀကီးစြာထားၿပီးလုပ္ေဆာင္ပါတယ္။
ပထမဦးဆံုး အခ်က္ အေနနဲ႔ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္မွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကတဲ့
MSF-France နဲ႔ သူတို႔ကို ဆက္စပ္မျမင္မိေအာင္ MSF-Holland ဆိုတဲ့
သူတို႔နာမည္အရင္းမသံုးပဲ သူတို႔ရဲ႕ ဒတ္ခ်္ဘာသာ နာမည္ AZG (Artsen zonder
Grenzen) ကိုခံယူပါတယ္။ MSF ကိုမသံုးပဲ AZG ဆိုတဲ့နာမည္ကို သံုးတာေၾကာင့္
MSF အသိုက္အ၀န္း ရဲ႕ မ်က္ခံုး ပင့္ၾကည့္မႈ ကို ခံရေသာ္ၿငားလည္း ဒီလို
မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္သြား ပါတယ္။ AZG လို႔ပဲေခၚေခၚ
MSF-Holland လို႔ပဲ ေခၚေခၚ သူတို႕အဖြဲ႕ဟာ ျမန္မာျပည္ထဲကို ေအာင္ေအာင္
ျမင္ျမင္၀င္လာႏိုင္ခဲ့တယ္။ ရံုးစိုက္ အေျခခ်မယ့္ AZG ရဲ႕ ပထမဆံုး တရား၀င္
ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ဟာ ၁၉၉၂-ခုႏွစ္ ဇြန္န၀ါရီလမွာ
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ဆိုက္ေရာက္ေတာ္မူပါတယ္။
UNICEF ရဲ႕ ကမကထျပဳမႈအားျဖင့္ လုပ္ငန္းေတြကို စတင္ခ်ိတ္ဆက္တယ္။ UNICEF
နဲ႔ အေဆာက္အအံု တစ္ခုတည္းမွာ ရံုးခန္းဖြင့္တယ္။ က်ဳပ္တို႔ရြာမွာ
အရင္ေရာက္ႏွင့္ေနတဲ့ UNICEF ကေတာ့ AZG ကို ရြာကာလသားေတြနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးၿပီး
လမ္းေၾကာင္းရွင္း ေပးတယ္ လို႔ပဲ ဆိုပါေတာ့။
AZG က အကြက္က်က် ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းလာပံုကို ေဒါက္တာဖီအိုနာတယ္ရီ က ဒီလို ေရးထားတယ္။
During the long period of negotiations to enter the country, AZG’s
attention focused on the plight of Rohingyas in Rakhine State, following
a government crackdown on dissent in 1991 and 1992 which provoked
250,000 to flee to Bangladesh. But access to Rakhine State was not what
the government had in mind, and in its first year AZG was directed
towards providing healthcare in Shwepyithar township on the outskirts of
Yangon. AZG agreed to this proposal for “strategic” reasons, as a
“foot-in-the-door” through which to build relationships of trust with
officials, and encourage openings in areas with more pressing needs.
AZG ရဲ႕ အဓိကအာရံုစူးစိုက္ေနတဲ့ အေရးအရာက ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲက ဘဂၤါလီ
(ရိုဟင္ဂ်ာ) ေတြရဲ႕အေရးျဖစ္ေပမယ့္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ဘက္ကို AZG ကို သြားလာ
ဆက္သြယ္ခြင့္ေပးဖို႔ကို အစိုးရက စိတ္ကူးထဲမွာေတာင္ ထည့္မထားတဲ့
အခ်ိန္ဆိုေတာ့ ရန္ကုန္၊ ေရႊျပည္သာၿမိဳ႕နယ္မွာ ေဆးခန္းတစ္ခန္းဖြင့္တဲ့
ေျခလွမ္းကို “မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္” ေျခလွမ္းအေနနဲ႔ စတင္လွမ္းလိုက္ပါတယ္ တဲ့။
ဒါဟာ သူတို႔အေခၚ “foot-in-the-door” လို႔ေခၚတဲ့ သက္ဆိုင္ရာအရာရွိမ်ားနဲ႔
ခ်စ္ၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရး ေျခလွမ္းမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ဒါကမွတစ္ဆင့္
အရာရွိႀကီးေတြနဲ႔ ေဂါက္ရိုက္တာတို႔၊ အရာရွိႀကီးေတြကို လက္ေဆာင္ေပးတာ
မိတ္ေဆြဖြဲ႕တာတို႔လုပ္ၿပီး မိမိတို႔ သြားခ်င္တဲ့ ေနရာဆီ
တျဖည္းျဖည္းေရာက္ေအာင္ သြားႏိုင္မွာ မို႔လို႔ျဖစ္တယ္။
တစ္ခါေတာ့ AZG ရဲ႕အႀကီးအကဲျဖစ္သူဟာ ကခ်င္ျပည္နယ္ထဲက ေက်ာက္တူးၾကတဲ့ ေနရာ
တစ္ေနရာ(ဖားကန္႔လား ဘာလားေတာ့မသိ)မွာ ေဆးခန္းဖြင့္ဖို႔အေရးကို
ေျပာခ်င္တဲ့အတြက္ ကခ်င္စစ္တိုင္းမွဴးကို ေတြ႕ခြင့္ေတာင္းတာ ေတြ႕ခြင့္မရ
ျဖစ္ေနပါသတဲ့။ ေနာက္ဆံုးမေတာ့ ျမစ္ႀကီးနားေဂါက္ကလပ္ကို သြားၿပီးေဂါက္ရိုက္
လိုက္တာ အားလံုး အဆင္ေျပသြားပါေလေရာတဲ့။ ဒါက သူတို႔သံုးေနက်
foot-in-the-door diplomacy ။ ခ်ဥ္းကပ္ရင္းႏွီးမႈရေအာင္လုပ္ၿပီး
ကိုယ္လိုခ်င္တာရေအာင္ ယူသြားတာ။
ဒါအျပင္ AZG က သံုးတဲ့ ေနာက္ထပ္နည္းတစ္နည္းကို Medical diplomacy လို႔
ေခၚရမယ္ လို႔ဆိုပါတယ္။ ေဆးပညာပိုင္းအရ မိမိတိုရဲ႕ အသံုးတည့္မႈကို
ခ်သံုးၿပီး လိုခ်င္တဲ့ေနရာကို ေရာက္ေအာင္သြားတာျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ ငွက္ဖ်ားေဆးယဥ္သြားတာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ AZG ဟာ ၁၉၉၅-ခုႏွစ္ ရခိုင္
ေဒသမွာ ေလ့လာမႈတစ္ရပ္လုပ္တယ္။ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သံုးေနတဲ့ ငွက္ဖ်ား
ေဆးေပး စနစ္ရဲ႕ ရခိုင္ေဒသမွာ ေဆးမတိုးျဖစ္ေနပံုကို
ေဖာ္ထုတ္တင္ျပႏိုင္ခဲ့တယ္။ ဒီေအာင္ျမင္မႈနဲ႔အတူ AZG ရဲ႕ လုပ္ေရးလုပ္ခြင္
ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ တိုးတက္လာခဲ့တယ္။ ဒါမ်ိဳးက်ေတာ့ medical diplomacy
လို႔ ေခၚပါတယ္။
ရခိုင္နယ္စပ္က ဘဂၤလီေတြဟာ သူတိုအဖို႔ အက်ိဳးခံစားခြင့္ေပးရမယ့္
ပင္မလူဦးေရထု (target population) ျဖစ္တယ္ဆိုတာကို ဘယ္ေတာ့မွ မေမ့တဲ့ AZG
အတြက္ သူတို႔အရမ္းသြားခ်င္လွတဲ့ ရခိုင္ျပည္ကို ေရာက္ေအာင္သြားႏိုင္တဲ့
အခြင့္အလမ္းက ၁၉၉၃ ဧၿပီလမွာ ေပၚလာပါတယ္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ပရိုဂရမ္ေတြ
လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ AZG ဟာ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ရံုးဖြင့္ခြင့္ရတယ္။
ဒီလိုတစ္ေရြ႕ေရြ႕တိုးသြားရင္းနဲ႔ ေနာက္ထပ္ ေလးႏွစ္ေက်ာ္အၾကာ ၁၉၉၈-ခုႏွစ္
ဇြႏ္န၀ါရီလမွာ ဘဂၤါလီလူဦးေရ ျပည့္လွ်ံေနတဲ့ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕မွာ AZG
ရံုးဖြင့္ခြင့္ရၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔
ႀကိဳးစားေနခဲ့ရတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ မဟာ ရည္မွန္းခ်က္ႀကီးေတြထဲက တစ္ရပ္
ေအာင္ျမင္သြားပါတယ္။
မိမိတို႔ AZG ရဲ႕ အဓိကရည္မွန္းခ်က္ဟာ ဘဂၤါလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ)ေတြအတြက္
ေတာင္းဆို တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ (AZG’s primary goal of advocacy on behalf of
the Rohingyas) ဆိုတဲ့ AZG အဖြဲ႕သားမ်ားအတြက္
မဟာေျခလွမ္းႀကီးတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။
မိမိတို႔ အလုပ္လုပ္ေနရတဲ့ နယ္ေျမထဲမွာ လက္ေတြက်က် တစ္လွမ္းခ်င္း
လွမ္းသြားၿပီး ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရင္း
ဘဂၤါလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ) အေရးအတြက္ တစ္ဆင့္ခ်င္း အုတ္ျမစ္ခ်သြားလိုတဲ့ ရန္ကုန္က
AZG ရံုး အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားရဲ႕ ခ်ီတက္ႏႈန္းကို ေႏွးေကြးလွတယ္ဆိုၿပီး၊
ေဟာ္လန္ႏိုင္ငံ အမ္စတာဒမ္ၿမိဳ႕ ရံုးခ်ဳပ္က လူႀကီးမင္းေတြက
မက်နပ္ႏိုင္ၾကတာေတြ ခဏခဏ ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ AZG ရဲ႕ အတြင္းလူေတြက ဆိုပါတယ္။
ဒီလို မေက်နပ္ႏိုင္တာတာ အထူးသျဖင့္ အလွဴရွင္ donors ေတြ နဲ႔ တံခါးပိတ္ ေဆြးေႏြးၿပီးတိုင္းမွာ ျဖစ္တတ္တယ္။
ျမန္မာျပည္ ေမာင္ေတာနယ္စပ္က ဘဂၤါလီကုလားအေရးကို ေဆာင္ရြက္တာ
ေႏွးေကြးလွတယ္ဆိုၿပီး ေဒါသထြက္ရေလာက္ေအာင္ အမ္စတာဒမ္ AZG လူႀကီးမင္းမ်ားနဲ႔
တံခါးပိတ္ေဆြးေႏြးၾကသူေတြဟာ ဘယ္သူေတြမ်ား ပါလိမ့္။
မ်က္စိထဲမွာ ျမင္ေယာင္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
အက်ႍရွည္ ၀တ္ရံုျဖဴႀကီး တကားကားနဲ႔ ေခါင္းၿခဳံေဘာင္းရစ္ အက်အနနဲ႔
အာရပ္ေရနံႏိုင္ငံေတြက အာရပ္ႀကီးေတြမ်ားလား၊ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔က
ကိုယ္စားလွယ္ေတြအေနနဲ႔ လႊတ္လိုက္တဲ့ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀လို လူေတြလား။
ဒီလို လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီဆိုတာေတြကို အသံုးခ်ၿပီး၊
လိုခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ရလဒ္ ထြက္လာေအာင္ မိမိတို႔အားေပးေနတဲ့အုပ္စု
အင္အားႀကီး သထက္ႀကီး လာေအာင္ ပံုေဖာ္လုပ္ယူႏိုင္စြမ္းရွိတယ္ဆိုတာကို
အဲဒီအာရပ္ႀကီးေတြလည္း သိတယ္၊ ဦးဟန္ေညာင္ေ၀ လည္းသိတယ္၊ AZG က လူ႔အခြင့္အေရး
အေရၿခံဳေတြ ကလည္းသိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လည္းသိတယ္။ ဖီအိုနာ တယ္ရီ လည္းသိတယ္။
ဒါေတြကို အတြင္းက်က် အေသအခ်ာ သိတဲ့လူတစ္ေယာက္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ
အဓိကနဲ႔ဘြဲ႕ရၿပီး MSF မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ဖူးတဲ့၊ ကမၻာအႏွံ႔က
ေသြးေျမက် ပဋိပကၡေတြၾကားမွာ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် အလုပ္လုပ္ဖူးတဲ့၊ ေထာက္ပံေရး
အကူအညီ ေတြဟာ အုပ္စုဘက္ၿပိဳင္မႈေတြကို ႀသဇာသက္ေရာက္မႈရွိတယ္
ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ကို ခေရေစ့တြင္းက် စာတတန္ေပတဖြဲ႕ ေရးသားဖူးတဲ့ ဖီအိုနာ
တယ္ရီ (Fiona Terry) ျဖစ္ပါတယ္။
သူ ဘာေျပာသလဲ ဆိုတာကို ဆက္ၿပီး ေဆြးေႏြးပါတယ္။
* *
လူသားစာနာကူညီေထာက္ပံ့မႈ ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး (politics of humanitarian aids)
NGO အေရးဟာ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုလိုက္ရင္ မရယ္ရင္ေတာင္မွ ၿပံဳးတံု႔တံု႔ လုပ္မိၾကမယ့္သူေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မရယ္ၾကပါနဲ႔။
အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။
ပဋိပကၡနယ္ေျမအတြင္းက လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီေတြဟာ
ဖက္ၿပိဳင္ေနၾကတဲ့ အုပ္စုေတြ ရဲ႕ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို လိုသလို
ခ်ိန္ညွိေပးလို႔ရတယ္။ တစ္ဖက္ကို အင္အားပိုႀကီးေစၿပီးေတာ့ တစ္ဘက္ကို
အင္အားခ်ိနဲ႔သြားေစတယ္။
တစ္ခ်ိန္က်ရင္ အဲသည္ အင္အားႀကီးလာတဲ့ဘက္က အင္အားခ်ိနဲ႔ေနတဲ့ဘက္ကို
မ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္တာမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ တကယ္သတ္တဲ့လူေတြရဲ႕လက္မွာ ေသြးစြန္းရံုမက
ဒီလိုျဖစ္ရပ္မ်ိဳးျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေပးတဲ့
အေထာက္ပံ့အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ လက္မွာလည္း ေသြးေပစြန္းေနပါတယ္။
တည့္တည့္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ေမာင္ေတာမွာ ေသဆံုးသြားတဲ့ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား
ဗမာတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေသြးေတြဟာ AZG တို႔ ACF တို႔လို NGO
ေတြရဲ႕လက္ေတြမွာ ေပစြန္းေနတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းမွာ ေပက်ံေနတယ္။
သူတို႔ေန႔တိုင္း ညစာစားတဲ့ ပန္းကန္ျပားေတြမွာ ေမာင္ေတာ နဲ႔
ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္က တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ေသြးေတြ စီးက်ေနတယ္။
ဒီလိုမ်ိဳး လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီ (humanitarian aids) က
ေကာင္းက်ိဳးမေပးပဲ ဆိုးက်ိဳးေပးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ဟာ ဒီလို ဘူးသီးေတာင္
ေမာင္ေတာမွာ သာမက ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ျဖစ္ဖူးတယ္။
(၁) ရ၀မ္ဒါ။ ၁၉၉၄ နဲ႔ ၁၉၉၆ အၾကား ဇိုင္ယာႏိုင္ငံမွာ ရွိေနခဲ့တဲ့ ရ၀မ္ဒါ
ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ တကယ့္ ဒုကၡသည္အစစ္ေတြ နဲ႔ မ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈမွာ
ပါ၀င္သူေတြ ေရာေႏွာေနခဲ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒုကၡသည္ အေယာင္ေဆာင္
တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြကပဲ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းေတြကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္တယ္။
တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြဟာ ေန႕စဥ္ ေဒၚလာသန္းခ်ီတဲ့ ပမာဏနဲ႔ ၀င္လာတဲ့
ဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းေတြကို ခ်ယ္လွယ္တယ္၊ သံုးစြဲတယ္။
အဲဒါေတြထဲကေန တစ္လ တစ္လကို ေဒၚလာသန္းခ်ီၿပီးခိုးတယ္။ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြ
လိုအပ္တဲ့ ကား၊ ယာဥ္၊ ဆက္သြယ္ေရး အစခပ္သိမ္းကို
ဒုကၡသည္ေထာက္ပံ့မႈကြန္ရက္ကေန အလကားရတယ္။ ဒါေတြကို သံုးစြဲ
အင္အားျဖည့္တင္းၿပီး မ်ိဳးတုံုးသတ္ျဖတ္မႈေတြကို္ လုပ္လိုက္တာ လူေပါင္း
ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ေသတယ္။ ဒါ့အတြက္ ဘယ္သူေတြမွာ တာ၀န္ရွိသလဲ။
(၂) ၁၉၉၁-ခုႏွစ္၊ အီရတ္ပိုင္ ကာဒစၥတန္ေဒသ။ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ရဲ႕
ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပန္းမႈ ဒဏ္ ကို ခံစားရလို႔ ကာ့ဒ္လူမ်ိဳးေတြ တူရကီနယ္စပ္ကို
အလံုးအရင္းနဲ႔ ထြက္ေျပး ၾကတယ္။ (တကယ္ေတာ့ ဒီလိုျဖစ္ရတာလည္း အေမရိကန္နဲ႔
မဟာမိတ္ ေတြက ပင္လယ္ေကြ႕ စစ္ပြဲကာလအၿပီးမွာ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ကို ပုန္ကန္ဖို႔
ေျမွာက္ေပးတဲ့ အတိုင္း ထၾကြမိလို႔ ျဖစ္ရတာ။) ဒုကၡသည္ေတြအလံုးအရင္းနဲ႔
မိမိရဲ႕မဟာမိတ္ တူရကီႏိုင္ငံထဲကို ၀င္လာရင္ မတည္မၿငိမ္ျဖစ္သြားမွာအေမရိကန္က
စိုးရိမ္တဲ့အတြက္၊ တစ္ဘက္မွာ ဒုကၡသည္ အျဖစ္
နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္၀င္ေရာက္ခြင့္ကို ပိတ္လိုက္ၿပီး ေနာက္တစ္ဖက္မွာ
အီရတ္ျပည္တြင္းဘက္ကို လူေတြကို မွ်ားေခၚတဲ့အေနနဲ႔ အတြင္းဘက္မွာ ကူညီ
ကယ္ဆယ္ေရးပစၥည္းေတြ ေပးဖို႔စီစဥ္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီေတာ့ လူေတြဟာ အႏၱရယ္
ကင္းရာနယ္စပ္ဖက္ကို ေရာက္လာရမယ့္အစား အႏၱရယ္ရွိတဲ့ ဧရိယာ နယ္နမိတ္ ထဲမွာပဲ
ရွိေနၾကေတာ့တယ္။
ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြကို ဒီမွာ စာရင္းခ်ေနရင္ ေျပာမဆံုးေပါင္ ေတာသံုးေထာင္ ျဖစ္သြား ပါလိမ့္မယ္။
ဖီအိုနာ တယ္ရီ ဆီကရတဲ့ ထူးျခားတဲ့ စကားအသံုးအႏႈန္းတစ္ခုကေတာ့
refugee-warrior ဆိုတဲ့အသံုးအႏႈန္းျဖစ္တယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းမွာ
ဒုကၡသည္အေရၿခံဳေနထိုင္ၿပီး လႈပ္ရွားေနတဲ့ တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြကို
ဆိုလိုတယ္။
တရား၀င္အားျဖင့္ေျပာၾကစတမ္းဆိုရင္ လက္နက္ရယ္ တိုက္ခိုက္ျခင္းရယ္ တို႔ကို
လံုး၀စြန္႔လႊတ္လိုက္မွသာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခံယူႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့
လက္ေတြ႕ မွာ အဲသလိုျဖစ္မေနပါဘူး။ လက္နက္မကိုင္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၿပီး
ဒုကၡသည္စခန္းအရိပ္ ေအာက္မွာ ခိုလႈံၿပီး ေနာက္တစ္ႀကိမ္
သတ္ျဖတ္တိုက္ခိုက္မႈေတြ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကံစည္ေနသူေတြဟာ ဒုကၡသည္
စခန္းေတြမွာ ရွိေနတတ္ ပါတယ္။ ဒီလို လူမ်ိဳးေတြကို လက္ေတြ႕ကြင္းထဲမွာ
ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့ ဖီအိုနာ တယ္ရီ က ဒီလိုလူေတြကို အမည္သစ္ေပးပါတယ္။
ဒုကၡသည္-တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြ (refugee-warriors) လို႔ေခၚတယ္။
စစ္ေရးပါရဂူေတြကေျပာတယ္။ စစ္တိုက္တယ္ ဆိုတာ ေထာက္ပို႔ေရး (logistics)
နဲ႔ တိုက္တာတဲ့။ ဒီေတာ့ ေခတ္သစ္အၾကမ္းဖက္သမားေတြဟာ ေထာက္ပို႔စနစ္ေတြ
အကုန္လံုးပါ၀င္တဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြကို ၀င္ခိုေနၾကေတာ့တယ္။ ေထာက္ပို႔စနစ္
မလိုေတာ့ဘူးေလ။ တပ္သားေတြကို ရိကၡာေပးစရာမလိုဘူး၊ ေဆးကုေပးစရာ မလိုဘူး။
အလြန္ကုန္က်စရိတ္သက္သာစြာနဲ႔ စစ္တပ္ေထာင္လို႔ရတယ္။ အာဖရိကတိုက္မွာ ဒီလို
ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးေတြရွိခဲ့ဖူးတယ္။
မိမိတို႔ ကူညီေပးမယ့္ လူဦးေရထုအတြက္ OIC လို (ႏိုင္ငံတကာရဲ႕
အၾကမ္းဖက္သမား အဓိပၸာယ္သတ္မွတ္ခ်က္ကို လက္မခံတဲ့) အဖြဲ႕မ်ိဳးက
မဟာဗ်ဴဟာခ်မယ္။ ေငြေၾကးခြဲေ၀ခ် ထားေပးတယ္။ AZG လို ပုလင္းတူ ဗူးဆို႔
အဖြဲ႕မ်ိဳးက ဥေရာပ တိုက္သား လူျဖဴမ်က္ႏွာဖံုးေတြဖံုးၿပီး
အဲသည္ပိုက္ဆံေတြကို လိုအပ္တဲ့ ေနရာ အေရာက္ ပို႔ေပးမယ္။ အဲသည္ေနရာမွာ
အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕ အေနနဲ႕ ေနထိုင္ၿပီး သူလွ်ိဳလုပ္မယ္။
ဒါမ်ိဳးက သူတို႔လုပ္ေနက် အလုပ္ေတြ။
* *
ကၽြန္ေတာ္ လုပ္တဲ့ အိမ္စာ
AZG ဆိုတဲ့ အိမ္စာကို တြက္ခ်က္ၾကည့္ရင္ ေအာက္ပါတို႔ကို ေတြ႕ရွိပါတယ္။
AZG နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာေရးသူရဲ႕ ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ သံုးသပ္ခ်က္ေတြ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ကို ဒီလို ခ်ေရးမိပါတယ္။
(၁) AZG ၀င္လာတယ္ ဆိုကတည္းက သူတို႔ရဲ႕ ပစ္မွတ္အက်ိဳးခံစားခြင့္ေပး
လူဦးေရထု (target population) ဟာ (ရိုဟင္ဂ်ာလို႔ သူတို႔ေခၚတဲ့)
နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ဘဂၤါလီေတြ သာလွ်င္ ျဖစ္တယ္။
(၂) AZG ရဲ႕ ျမန္မာျပည္တြင္း အဓိကရည္မွန္းခ်က္ (primary goal) က အဲသည္
ဘဂၤါလီေတြ အေရးအတြက္ ေျပာဆိုေရးသားတိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ (advocacy) အတြက္သာ
ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ AZG ဟာ ႏိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္နဲ႔ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ iNGO
ျဖစ္တယ္။
(၃) ၂၀၁၀-ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၂၉)ရက္ေန႔မွာ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္
အမတ္ ခရစၥတိုဖာ စမစ္သ္က ကြန္ဂရက္ကို တင္သြင္းတဲ့ ဘဂၤါလီေတြကို ႏိုင္ငံသား
ျဖစ္ခြင့္အျပည့္အ၀ေပးေစေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မူၾကမ္းကို တင္သြင္းရာမွာ MSF ရဲ႕
ေျပာဆိုခ်က္ ကို ကိုးကားသြားခဲ့တယ္။ MSF က ဘဂၤါလီ(ရိုဟင္ဂ်ာ)ေတြဟာ
မ်ိဳးတံုးေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ေနတဲ့ လူအုပ္စု ဆယ္မ်ိဳးမွာ
တစ္မ်ိဳးအပါအ၀င္ လို႔ ေရးသား ထားတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး MSF (AZG ရဲ႕ မိခင္အဖြဲ႕) က
ကမၻာသိ လိုက္လံ ေျပာၾကား ေနတာဟာ ျမန္မာျပည္တြင္းေရးကို အားမနာလွ်ာမက်ိဳး
လိုက္လံစြက္ဖက္ ေနတာ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို
ထိပါးေနတာ သာလွ်င္ ျဖစ္တယ္။
(၄) AZG ဟာ သူတို႔ရဲ႕ ရံုးတြင္းစာေတြမွာ၊ ျမန္မာျပည္ပမွာ
ေျပာဆိုေရးသားရာမွာ နယ္စပ္ေက်ာ္ကူး ဘဂၤါလီေတြကို ရိုဟင္ဂ်ာ လို႔ အၿမဲတေစ
ေခၚေ၀ၚ သံုးစြဲတယ္။ ဒီလို တစ္ခါသံုးစြဲတိုင္း သံုးစြဲတိုင္းမွာ
ရခိုင္မူမ်ိဳးေတြရဲ႕တည္ရွိမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခါစီ လုပ္လိုက္တာျဖစ္တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အခ်ာပိုင္ဆိုင္မႈကို ေစာ္ကားမႈ တစ္ခါစီ
လုပ္လိုက္တာ ျဖစ္တယ္။
(၄) AZG ၀န္ထမ္းေဟာင္း ဦးေက်ာ္လွေအာင္အပါအ၀င္ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ ဘဂၤါလီေတြက
AZG ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို လိုအပ္သလို ခ်ယ္လွယ္ႏိုင္ေအာင္ ခြင့္ျပဳ ထားတာဟာ
မေတာ္တဆ ျဖစ္ရပ္မဟုတ္။ တမင္သက္သက္ လုပ္ေစျခင္း ျဖစ္တယ္။ AZG ရဲ႕
အရင္အျမစ္ေတြကိုသံုး AZG ကားကို တစ္၀ီ၀ီ စီးၿပီး စစ္ေတြမွာ သြားလာ
လႈပ္ရွားေနခဲ့တဲ့ ဦးေက်ာ္လွေအာင္ကို ပမာႏႈိင္းမယ္ဆိုရင္၊ ရ၀မ္ဒါ ဒုကၡသည္
စခန္းမွာ ေထာက္ပံ့ေရးအကူအညီလႈိင္းကို တက္စီးခဲ့ၾကတဲ့
တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြနဲ႔ အလားတူ ႏိုင္ပါတယ္။
(၅) AZG ဟာ ဇြန္လ ဘဂၤါလီဆူပူမႈနဲ႔ ဆက္စပ္ ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ သူတို႔ရဲ႕
၀န္ထမ္း ဦးေက်ာ္လွေအာင္ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အားႀကိဳးမန္တက္ေဆာင္ရြက္ၿပီး၊
သူ လြတ္ေျမာက္လာတဲ့အခါ က်ပ္ေငြ (၄၉)သိန္း ခန္႔ ဆုခ်ီးျမွင့္ၿပီး
အၿငိမ္းစားေပးကာ ရန္ကုန္မွာထားရွိတယ္။ AZG အဖို႔ရာ
ဘဂၤါလီတိုက္ခိုက္ေရးသမားမ်ားဟာ ဆုခ်ီျမွင့္ ရမယ့္ သူရဲေကာင္း ေတြျဖစ္တယ္။
(၆) ေဒါက္တာေအးေမာင္ ေျပာသလို ႏိုင္ငံတကာက လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီ
ေပးခ်င္ရင္ ျမန္မာအစိုးရ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရကတစ္ဆင့္ေပးပါ။ မွန္ပါတယ္။
ဒါ့တင္လား ဆိုေတာ့ ဒါနဲ႔တင္ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။ သက္ဆိုင္ရာ လူ႔အသိုက္အ၀န္း က
ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး community watch လုပ္ရမယ္။ အလုပ္လုပ္ၾကတဲ့ NGO ေတြသာမက
သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္ေတြကိုလည္း transparency ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိရွိ
အလုပ္လုပ္ခိုင္းရပါမယ္။
(၇) ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕ ညံ့ဖ်င္းပံုကို ေလွ်ာက္ေျပာေနရင္
အမုန္းပြားရံုပဲ ရွိမယ္။ စာရင္းကိုင္ဘယ္သူကို ရခိုင္၀န္ႀကီးဘယ္သူက
ေငြစာရင္းေလး အဆင္ေခ်ာေအာင္ ေရးေပးဖို႔ ပိုက္ဆံဘယ္ႏွစ္သိန္း
မုန္႔ဖိုးေပးလိုက္တယ္ ဆိုတာကအစ ၾကားတဲ့လူက ၾကားဖူးၿပီးသား။ ဒီေတာ့
ေထာက္ပံ့ကူညီေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ႀကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ကို
ရပ္ရြာေစာင့္ၾကည့္သူေတြ အၿမဲသိေနႏိုင္ေအာင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ
(transparency) ရွိရွိ လုပ္ေဆာင္ေပးရပါမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္
သဲေခ်ာင္းဘဂၤါလီစခန္း ဟာ အႏုျမဴ စက္ရံုေတြနဲ႔ တကြ ျဖစ္သြားတာကို
ေနျပည္ေတာ္ကို တာေ၀းပစ္ ဒံုးက်ည္ထိမွ သိရတယ္ ဆိုတာမ်ိဳး
ျဖစ္သြားကုန္ႏိုင္တယ္။
(၈) ရခိုင္ေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ပါတယ္တဲ့ ဆိုတဲ့ “ရႈခင္းသာ” ေဆးခန္းကို
စစ္ေတြၿမိဳ႕ခံေတြ ကန္႔ကြက္လို႔ မဖြင့္လိုက္ရဘူး။ ဒါေပမဲ့ AZG က
ေတာင္းဆိုလို႔ ဆိုၿပီး ေဆာက္ေပးေနတဲ့ ဘဂၤါလီေတြ အတြက္ ေဆးခန္းႏွစ္ခန္း
ရွိေသးတယ္။ ဒီေနရာေတြ မွာ လည္း AZG ရဲ႕ ပါ၀င္ ပတ္သက္ ေနမႈကို
ဖယ္ရွားပစ္ရပါမယ္။
(၉) ဒါေတြကို ေဆာက္ဖို႔လိုအပ္ေငြကို ဒုကၡသည္ ကယ္ဆယ္ေရးရံပံုေငြက ထုတ္ေပး
တာလို႔ သိရတယ္။ ျပည္နယ္က်န္းမာေရးဌာနက ထုတ္ယူသံုးစြဲထားတဲ့ က်ပ္ေငြ
(၁၅၃)သိန္းခန္႔မွာ သိန္းတစ္ရာဖိုးကိုပဲ စာရင္းျပရေသးတယ္လို႔သိရတယ္။
(၁၀) AZG ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြဟာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ကို အႀကိမ္ႀကိမ္
ထိပါးတိုက္ခိုက္ခဲ့တယ္။ ထိပါးတိုက္ခိုက္သူေတြကိုလည္း ပံုေအာ အကူအညီေပးခဲ့
တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ AZG ကို ျမန္မာျပည္ထဲမွာ လံုး၀မထားပဲ ဖယ္ထုတ္ပစ္သင့္တယ္။
ဒီလိုဖယ္ထုတ္ရာမွာ AZG လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသား ေတြအတြက္ လုပ္ေပးေန
တဲ့ အေရာင္ျပစီမံကိန္း (alibi project) ေတြကို တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕အစည္း
ေတြ လက္လႊဲလုပ္ႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္သင့္တယ္။
(၁၁) AZG ကို ဖယ္ရွားရံုမွ်မက ေရွ႕ကေျပာခဲ့သလို AZG ရဲ႕
foot-in-the-door နည္းစနစ္နဲ႔ မိတ္ဖြဲ႕ထားတဲ့ သူေတြဟာ ဘယ္သူေတြလဲ ဆိုတာကို
သိေအာင္ ေဖာ္ထုတ္ရပါမယ္။ အဲဒီလူေတြဟာ ဘယ္သူေတြလဲ။ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးေတြထဲက
ဘယ္သူေတြ ရွိသလဲ။ အေနာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္တိုင္းမွဴးေရာ ပါေသးလား၊ ရခိုင္
၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေကာ ဘယ္လိုလဲ၊ က်န္မာေရး ရခိုင္ျပည္နယ္မွဴးလား၊ ရခိုင္ျပည္နယ္
လူမႈေရး၀န္ႀကီးလား။ အစရွိသျဖင့္ ဒီလိုမ်ိဳး စိစစ္ၿပီး AZG ေရာဂါ၀င္ေနတဲ့
သစၥာေဖာက္ ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္သင့္တယ္။
* *
A သံုးလံုးကိုေရွာင္ အိုေတာင္ မဆင္းရဲ
‘ကုလား’ ဆိုတဲ့စကားလံုးကို လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားတဲ့အသံုးအႏႈန္းျဖစ္တဲ့အတြက္
မိမိတို႔ ရံုးေတြမွာ ေျပာဆို သံုးစြဲျခင္းမျပဳရဆိုၿပီး AZG တို႔ ACF တို႔
AMIတို႔လို ကုလား၀င္စား NGO ေတြက သတ္မွတ္ထားတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာပါၿပီ။
သူတို႔ ရံုးေတြထဲမွာ ကုလားထိုင္ကုိ ဘယ္လိုေခၚရမွန္း မသိေတာ့ပါဘူးလို႔
ရယ္သြမ္းေသြးရတာ ၾကာပါၿပီ။ ျမန္မာျပည္မဖက္ကလူေတြကေတာ့ ဒီလို ‘ကုလား ဟု
မေခၚရ’ ပညတ္ကို ၾကားဖူးတာ လပိုင္းေလာက္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။
ဘဂၤါလီကုလားရြာေတြကလြဲလို႔ ရြာနီးခ်ဳပ္စပ္က ရခိုင္ ဗမာ
တုိင္းရင္းသားရြာေတြကို ဆန္တစ္စိမွ မေရာက္ေစရေအာင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ
ႀကံဖန္ေဆာင္ရြက္တာမ်ိဳးအျပင္၊ ‘ကူညီေထာက္ပံ့ေရး’ အားျဖင့္ ပ်က္စီးေစခဲ့တာ
အမ်ားႀကီးပါပဲ။ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး နယ္ပယ္အသီးသီးမွာ
ပ်က္စီးေစခဲ့တယ္။
ဘဂၤါလီ တီဘီေရာဂါသည္ေတြကို AZG က ႏွစ္ေတြ ဆယ္ခ်ီၿပီး ကုသေပးလာတာ
ေရာဂါသည္ ဦးေရဟာ ေလ်ာ့က်မလာပဲ တိုးတိုးလာတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ (တီဘီ
ေရာဂါရွိသူနဲ႕မိသားစုကို ေထာက္ပံ့တဲ့ ပမာဏက မက္ေရာက္စရာ ဆိုေတာ့ ကုလားေတြ
ကိုယ္တိုင္ ေရာဂါမကူး ကူးေအာင္လုပ္ေနၾကတယ္ လို႔ဆိုတယ္။) ဒီလို
တိုးလာတာကိုလည္း အေၾကာင္းရင္းမရွာပဲ ေထာက္ပံ့တဲ့ အလွဴရွင္ ဆိုသူေတြက
ဘာေၾကာင့္ေထာက္ပံ့ေနၾကသလဲ။
ဘဂၤါလီေတြေနတဲ့ ေက်းရြာေတြကို ေခါင္းစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးတပ္ၿပီး ဆန္ေတြ
အလွ်ံပယ္ ေထာက္ပံ့ေနေလေတာ့ ဆန္ေစ်းက်တယ္။ ဒီေတာ့ ကုလားလယ္သမားေတြ
နစ္နာတယ္။ လယ္စိုက္မယ့္အစား တီဘီေရာဂါသည္ ေထာက္ပံ့ေၾကးယူေနတာကမွ
တြက္ေခ်ကိုက္ဦးမယ္ ဆိုတဲ့ တြက္ေၾကးေတြျဖစ္လာတယ္။
လယ္သမားေတြ ေတာင္သူေတြအတြက္ ပိုးသတ္ေဆးေတြကို အရမ္းကာေရာ စနစ္မရွိ ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့တာေတြေၾကာင့္ ေဂဟစနစ္ေတြ ပ်က္စီးက်န္ခဲ့တာမ်ိဳးရွိတယ္။
ဒီေတာ့ ေကာင္းဖို႔အတြက္ လုပ္တာေကာင္းရမွာေပါ့ ဆိုၿပီး လူသားခ်င္းစာနာတဲ့
အကူအညီ (humanitarian aids) ေတြဟာ ေကာင္းက်ိဳးကို အၿမဲတမ္းျဖစ္ေစတယ္ လို႔
ဆိုၾကတာဟာ မမွန္ပါဘူး လို႔ ဖီအိုနာ တယ္ရီ က ေျပာတာဟာ အမွန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
အဲသည္ အကူအညီေတြက ဆိုးက်ိဳးမျဖစ္ေစႏိုင္ဘူး (do no harm) ဆိုတာ လက္ေတြ႕မွာ
ဘယ္ေတာ့မွ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႔ သူမက အခိုင္အမာ ဆိုတယ္။ လူသားခ်င္းစာနာတဲ့
အကူအညီ (humanitarian aids) ေတြမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး (side effect) ေတြ
အၿမဲတမ္းရွိတယ္ လို႔ သူမက ဆိုပါတယ္။
လွတဲ့ ခ်စ္နဲ႔ က်ေနာ့္ရဲ႕ ဇာတ္လမ္း၊ လြမ္းခန္းကို ေရာက္ခဲ့
လြမ္းခန္းကိုေရာက္ပါၿပီ။
ကိုၿငိမ္းေမာင္က ဒီေန႔ (ေအာက္တိုဘာ ၂၁ ရက္ေန႔) မြန္းလြဲမွာ
ခဏေတြ႕ခ်င္တယ္ ဆိုလို႔ သူနဲ႔သူ႔မိတ္ေဆြ ႏွစ္ေယာက္ကို ခ်ိန္းေတြ႕ပါတယ္။
မနက္ျဖန္က်ရင္ ရန္ကုန္မွာ HIV ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို အကူအညီေပးေနတဲ့
အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ Pheonix Association ရယ္၊ MPG (Myanmar Positive Group)
ရယ္၊ 3N Network ရယ္ ေတြ႕ၿပီး စစ္ေတြက ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို ဘယ္လိုဆက္လက္
လက္လႊဲယူၾကရယ့္အေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးၾကမယ့္ သေဘာကို ၾကားရတယ္။
ေနာက္ထပ္ျပည္တြင္းအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က စစ္ေတြေ၀ဒနာရွင္ေတြကို စစ္ေတြမွာ
တာ၀န္မယူႏိုင္ေသးတဲ့ ၾကားကာလမွာ AZG ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ ဦးေဆာင္ၿပီး
ကိုၿငိမ္းေမာင္တို႔ ရံုးၿခံ၀င္းေလးမွာ ေဆးေပးဖို႔ စီစဥ္ထားတယ္
လို႔ဆိုပါတယ္။ AZG ဆရာ၀န္ေတြလည္း စစ္ေတြမွာ တစ္ေယာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္
လို႔ဆိုတယ္။ AZG ဆရာ၀န္ေတြ ႏွစ္သုတ္ခြဲၿပီး ရန္ကုန္ကို
တက္သုတ္ႏွင္ကုန္ၾကၿပီ။
ကိုၿငိမ္းေမာင္တို႔ မိတ္ေဆြေတြ အဆင္ေျပၾကမွာမို႔လို႔ ကၽြန္ေတာ္
၀မ္းသာပါတယ္။ သစ္မရခင္ ၀ါးေပါင္းကြပ္ တဲ့သေဘာ ဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္ လို႔
ကၽြန္ေတာ္ ေျဖပါတယ္။ ၿမိဳ႕က လူေတြ လည္း အေႏွာင့္အယွက္ မေပးေလာက္ဘူးထင္ပါတယ္
လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျဖခဲ့တယ္။ ဒါက လြဲလို႔ တျခား ဘာ ပရိုဂရမ္ေတြ၊ ပေရာဂ်က္ေတြ
မလုပ္ဖို႔ ေတာ့အေရးႀကီးတယ္ လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေျပာၾကတယ္။
သူတို႔ကို ႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၿပီး ထြက္အလာမွာ ဖုန္းတစ္ေကာ လာတယ္။ မနက္ဖန္
ဆယ္နာရီမွာ ျပည္နယ္ ရဲမင္းႀကီးက အစည္းအေ၀း ဖိတ္ထားလို႔ လာခဲ့ပါဦးတဲ့။
ၿမိဳ႕နယ္ တရားသူႀကီးအပါအ၀င္ ေနာက္ထပ္ ခုနစ္ေယာက္ေလာက္ကို ဖိတ္ထားပါတယ္ တဲ့။
ဆႏၵျပပြဲတိုင္းလိုလိုမွာ ပါေနတဲ့ ကၽြန္ေတာ့္ကို
ျပည္နယ္ရဲမင္းႀကီးရံုးခန္းမွာ လုပ္မယ့္ အစည္းအေ၀းကို ဖိတ္တယ္ဆိုေတာ့
ကၽြန္ေတာ္ အူေၾကာင္ေၾကာင္ ျဖစ္သြားတယ္။ ၿမိဳ႕နယ္ တရားသူႀကီးပါ
ပါဦးမယ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ေက်ာခ်မ္းသြားတယ္။ ရိုးရိုး သားသား လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္ လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျဖသိမ့္ေတြးလိုက္တယ္။
ကဲ . . . လြမ္းခန္းကို ေရာက္ပါၿပီ။ အဖမ္းမခံရေသးရင္ စာဆက္ေရးပါဦးမယ္။
(ေက်ာ္ေဇာဦး ေရးသားသည္။)