(Voice Weekly Volume 8, No. 38., page 30-31, June 30, 2012)
မင္းေဇာ္ဦးအခုျဖစ္ေနတဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္က ရုိလင္ဂ်ာျပႆနာ အေပၚမွာ
တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးေတြက သေဘာထား
ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြေပးၾကတယ့္အခါမွာ အဓိကအားျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး နဲ႕ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းအျဖစ္ တျခားေနရာေတြမွာ ျပန္႔မသြားၾကဖို႔
တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ လက္ရွိ အဓိကရုဏ္းကို ရပ္တန္႔ဖို႔ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ ကလွည္႔စားေျခတာေတြရပ္ဖို႔ ကလက္ငင္းလိုအပ္ခ်က္ေတြပါ။ ဒါအျပင္ ေရရွည္မွာ ဒီျပႆနာကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတဲ့ မူဝါဒဆိုင္ရာကိစၥကို စေဆြးေႏြးသင့္ျပီ၊ လူထုကို ခ်ျပသင့္ျပီလို႔ထင္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာက အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး နဲ႔ ဘယ္လုိဆက္စပ္လဲ?
ဒီျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသား အက်ဳိးစီးပြားက ဘာျဖစ္သင့္လဲ?
ဘယ္လိုေပၚလစီေတြခ်ျပီး ေဆာင္ရြက္သင့္လဲ?
အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရးျပႆနာ
ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာကို လူ႔အခြင့္အေရး နဲ႔ လူ႔က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာတရား
သက္သက္ေလာက္မွာပဲ ကန္႔သတ္စဥ္းစားလို႔ မရဘူး။ ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာက
အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး နဲ႔တိုက္ရုိက္ဆိုင္တယ္္။ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး အမ်ိဳးသား အက်ဳိးစီးပြား ကိုစဥ္းစားတဲ့အခါမွာ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းကင္းတဲ့ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္မႈကို အေျခခံတဲ့ ရလဒ္ကိုေျချပဳတဲ့ ဆင္ျခင္တုံတရားကို အေျခခံဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရးျပႆနာ ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာ အခ်က္ ၃ ခ်က္ရွိတယ္။
ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံရဲ႕အၾကပ္အတည္း
နံပတ္တစ္ အဓိကအေၾကာင္းက ေဘးအိမ္နီးခ်င္း ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ ရဲ႕
လက္ရွိရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အၾကပ္အတည္းပါ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ၄.၆ ဆေလာက္ အက်ယ္အဝန္းအရ ေသးငယ္ေပမယ့္ ခန္႔မွန္းေခ် အရ သူ႔လူဦးေရက ၂.၆ ဆပိုမ်ားတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရသိပ္သည္းဆ အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံေတြထဲ မွာပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေခတ္ကတည္းက လုပ္ကိုင္စားေသာက္လုိ႔ ပိုအဆင္ေျပတဲ့ ျမန္မာျပည္ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကသူေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ ဝင္လာတာေၾကာင့္ ျဗိတိသွ်အစိုးရေတာင္ ေနာင္လူမ်ိဳးေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ မွတ္တမ္းျပဳခဲ့ဘူးတယ္။
ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ဆိုတာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ ရုိက္ခတ္မႈဒဏ္ကို
အခံရဆုံးႏိုင္ငံေတြထဲ ကတစ္ခု။ UNDPရဲ႕အဆိုအရ ပယ္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ျမင့္ တက္လာမႈေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ၁၇.၅% ေသာေျမေတြပာာ ေရေအာက္ေရာက္မယ့္ ကိန္းျဖစ္ေနျပီ။ ေရဖုံးလာေနတဲ့ေျမေတြပာာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕
ကန္ရုိးတန္းေဒသေတြျဖစ္ျပီး ဒီျပႆနာေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ လူသန္း ၄၀ ေလာက္တေျဖးေျဖးနဲ႔ “သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ဒုကၡသည္” ျဖစ္လာမယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ ေရမ်က္ႏွာျပင္
ျမင့္တက္ႏႈန္းအျမင့္ဆုံးေဒသက ျမန္မာျပည္နဲ႕နီးတဲ့ စစ္တေကာင္း (Cox’s Bazar) ကမ္းရုိးတန္း ျဖစ္တယ္။ တစ္ႏွစ္ကို အနည္းဆုံး ၇.၈ မီလီမီတာႏႈန္းနဲ႔ ျမင့္တက္လာတယ္။ ေရရွည္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ “သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေဘးသင့္ ဒုကၡသည္” ျပႆနာက ျမန္မာႏိုင္ငံတံခါး ကိုလာေခါက္ေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။ အထူးအျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း တိုးတက္လာခဲ့ယင္ေပါ့။
ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၁ ေနာက္ပိုင္းကစလို႔ အစိုးရက ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ
ႏိုပ္ကြပ္လာလိုက္တဲ့အခါ ခိုးဝင္တာေတြနည္းသြားတဲ့အျပင္ ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ အစိုးရနဲ႔ သေဘာတူညီမႈရျပီး ျပန္ပို႔တဲ့သူေတြထဲမွာေတာင္ ျမန္မာျပည္တြင္းက ျပန္ထြက္ေျပးသူေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ စီးပြားေရး မေကာင္းတာက တစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံျခားမွာ သြားအလုပ္လုပ္ႏိုင္တဲ့
အခြင့္အေရးေတြ ေပၚလာတာကတစ္ေၾကာင္း အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ဒုကၡသည္အျဖစ္ သြားေရာက္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြ ဖန္လာတာေတြ ေၾကာင့္
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုေရာက္ေနတဲ့ သူေတြအျပင္ ျမန္မာျပည္တြင္းက ရုိဟင္ဂ်ာေတြပါ ျပည္ပကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ရေအာင္ထြက္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူကုန္ကူးလုပ္ငန္း ကိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္တဲ့သူေတြထဲမွာ ရုိဟင္ဂ်ာကြန္ယက္ဟာ စနစ္တက်နဲ႕ အခ်ိပ္ဆက္ရွိရွိ တည္ေဆာက္ထား တယ္လို႔ ေဒသဆိုင္ရာ လုံျခဳံေရး အဖြဲ႕ေတြက ဆိုပါတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ တရားမဝင္ခုိးဝင္တဲ့ ျပႆနာဟာ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ေအာ္စေတးလ်၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၷိယ၊ ပါကစ္စတန္၊ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးရား၊ UAE စတဲ့ႏိုင္ငံေတြ အထိျပန္႔ႏွံ႕ေနျပီး ေဒသဆိုင္ရာ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္မႈခင္း (Transnational Crime) တစ္ခုအျဖစ္ အေလးနက္ထား စဥ္းစားလာျပီျဖစ္တယ္။
နယ္စပ္ရုိဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ဘဂၤလီ အဆက္အႏြယ္
နံပတ္ႏွစ္ အေၾကာင္းက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကလူေတြနဲ႔ ဘာသာစကား ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈ ယဥ္ေက်းမႈအရ နီးစပ္တဲ့ ျမန္မာျပည္ထဲက ရုိဟင္ဂ်ာေတြပာာ
ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြက လာခ်င္တယ္ဆိုယင္ လာေခါက္မယ့္ တံခါးဝမွာ
ဖြင့္ေပးဖို႔ ထိုင္ေစာင့္ေနသူေတြလို ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္နဲ႔
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္မ်ဥ္းက ၁၂၅ မိုင္ ပဲရွိေပမယ့္ အိႏၷိယလို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ကခိုးဝင္လာမယ့္ သူေတြကိုတားဆီးဖို႔ စနစ္တက်ျပင္ဆင္ ထားတဲ့ အတားအဆီးမ်ိဳး မရွိဘူး။ အိႏၷိယမွာ မိုင္၂၅၀၀ ေက်ာ္ ဘဂၤလားနယ္စပ္ကို မိုင္ ၂၀၀၀ ေလာက္ျခံစည္းရုိးခတ္ျပီး လုံျခဳံေရး အစီအမံေတြ လုပ္ထားတာေတာင္
ဘဂၤလီခိုးဝင္တဲ့ ျပႆနာကို မဟန္႔တားႏိုင္ပါဘူး။ နယ္စပ္ကလည္းပို
ေရွလွ်ားတဲ့ အျပင္ အာသံနဲ႕ West Bengal ဘက္မွာက ဘဂၤလီအႏြယ္ေတြက ရွိေနေတာ့ ၂၀၀၁ တရားဝင္ေနထိုင္သူ စစ္တမ္းအရ အနည္းဆုံး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္က ဘဂၤလီ ၃ သန္းေလာက္က အိႏိၷယႏိုင္ငံႏိုင္ငံထဲ ေရာက္ေနျပီးျပီ။ အိႏၷိယ ျပည္ထဲေရး ဝန္ၾကီး Shri Indrajit Gupta က တရားမဝင္ ၁၀သန္းေက်ာ္ ခုိးေနသူေတြထဲမွာ ဘဂၤလားနယ္စပ္ အာသံနဲ႕ West Bengal ႏွစ္ခုေပါင္းရင္ပဲ ၉သန္းေက်ာ္ သူတို႔တိုင္းျပည္ထဲမွာ ဝင္ေနျပီလို႔ ၁၉၉၇ တုန္းက အိႏၷိယလြတ္ေတာ္ကို တင္ျပဖူးတယ္။ ဘဂၤလီအႏြယ္ လူမႈေရးကြန္ရက္ရွိျပီးသား နယ္စပ္ေတြက တရားမဝင္ ခုိးဝင္ဖို႔ လြယ္ကူတဲ့ေန ရာေတြျဖစ္လာတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီလိုဝင္လာတဲ့သူ အမ်ားစုက ဆင္းရဲျပီး ပညာမတတ္သူေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ မတိုးတက္ေသးတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုး ပိုၾကီးလာတယ္။ ျမန္မာျပည္က
အက်င့္ပ်က္လဝက အရာရွိေတြေၾကာင့္လည္း တရားမဝင္ခုိးဝင္လာသူေတြ
ကိုထိထိေရာက္ေရာက္ မဟန္႔တားႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
တံခါးေစာင့္ေဆြမ်ဳိးေပါက္ေဖာ္ ျပႆနာက ရခုိင္ဘက္မွာတင္မဟုတ္ဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းက တရုပ္စကားေျပာတဲ့ ဥပမာ ‘ဝ’ လူမ်ိဳးစု ေတြလိုအုပ္စုေတြမွာလည္း အလားတူ ျပႆနာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ရခိုင္မွာ အခုျဖစ္တဲ့ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုဏ္းမ်ိဴး မႏၱေလးလို ေနရာမ်ိဳးမွာ
တစ္ခ်ိန္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အဆက္အႏြယ္ တင္မက ႏိုင္ငံတကာမွာ ရုိဟင္ဂ်ာဆိုျပီး ေရာက္ေနတဲ့ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြက ျမန္မာျပည္ျပန္ေရး ဆိုျပီးျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ျပႆနာကိုလည္း ထည္႔စဥ္းစားဖို႔လိုပါ လိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာေရာက္
ရုိဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ သူတို႔ေနတဲ့ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံၾကားမွာ
ျပႆနာအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေဆာ္ဒီဘုရင္ Faisal လက္ထက္မွာ ၁၉၅၀ အေစာပိုင္းကစျပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ လက္ခံျပီး အျမဲတန္းေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့ပါတာ အခုဆို ၂သိန္းခြဲေလာက္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ မကာဘုရားဖူးဆိုျပီး ဗီဇာနဲ႔ဝင္ ခုိးဝငျ္ပီးေနတဲ့ သူေတြလည္း အမ်ားအျပားပါ။ အခုဆိုယင္ Faisal လက္ထက္ကေပးဝင္ခဲ့တဲ့သူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုေတြ ကိုေတာင္ ေဆာ္ဒီအစိုးရက ေနထိုင္ခြင့္တိုးေပး
ဖို႔ျငင္းဆန္ေနပါတယ္။ ၂၀၀၉မွာ ရာဇဝတ္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕
ေထာင္ထဲမွာထည့္ထားတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ မိသားစု ၃ ေထာင္ေလာက္ကို
ေဆာ္ဒီကႏွင္ထုတ္ဖို႔ အမိန္႔ခ်ေပမယ့္ ဘယ္ပို႔ရမလဲမသိ ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေနတယ္ဆိုတဲ့ အသိမွတ္ျပဳမႈမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ ႏိုင္ငံအသီးသီးေထာင္ေတြထဲက ျပည္ႏွင္ခြင့္က်ေနတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို လက္ခံဖို႔ ဖိအားေပးမႈမ်ိဳးေတြ ရွိလာဦးမွာပါ။
နယ္စပ္ျပႆနာ ရႈေထာင့္ကၾကည့္ယင္ ဘဂၤလီအႏြယ္ျခင္း တူတာေတာင္မွ
ျပည္မေရာက္လာျပီး ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေဒြးေရာယွက္တင္
ေနထိုင္ေနတဲ့သူေတြက ျပႆနာမဟုတ္ဘူး။ ဒီသူေတြကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ေနာက္ထပ္တရားမဝင္ လာေရာက္ဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္ဖို႔အလားအလာ နဲတယ္။
နယ္စပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဓိကျပႆနာက ရခုိင္ျပည္မွာရွိတဲ့ ဘဂၤလီႏြယ္
ရုိဟင္ဂ်ာေတြ။ သမိုင္းဆိုင္ရာအရ ၁၅ ရာစုေလာက္က မြတ္ဆလင္ဘာသာဝင္ေတြ ရခုိင္ကိုကူးလာတာ ရွိခဲ႔တယ္လို႔ ေျပာၾကေပမယ့္ တကယ့္အမ်ားစုကေတာ့ အဂၤလိပ္ရခိိုင္ကို စသိမ္းျပီးမွ ေရာက္လာၾကတာပါ။ သူတုိ႔ျမန္မာျပည္ကို စေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္ကစျပီး တျခားလူမ်ိဳးစုေတြနဲ႔ ေရာေထြးမႈမရွိပဲ သီးသီးသန္႔သန္႔ ေနခဲ့ၾကတယ္။ အစိုးရ အဆက္ဆက္ကမူဝါဒ အမွားေတြေၾကာင့္ သူတို႔ကို သီးသန္႔ေနခိုင္းသလို ျဖစ္သြားတာလဲပါတယ္။
သူတုိ႔အေနနဲ႔ အမ်ားစုက ဘဂၤလီဘာသာစကားပဲ ေျပာတယ္။ ျမန္မာျပည္ေျမေပၚမွာ ေမြးလာတဲ့သူတို႔ ခေလးေတြကလည္း ျမန္မာျပည္က ယဥ္ေက်းမႈထက္
တဖက္ႏိုင္ငံကပါလာတဲ့ ဓေလ့ထုံးတမ္းေတြ အေပၚမွာၾကီးျပင္းလာတယ္။ သူတို႔ရဲ႕႔ အမ်ိဳးသားေရး ဆက္စပ္မႈက (national sense of belonging) ျမန္မာျပည္ထက္ တဖက္ႏိုင္ငံကို တြယ္ဆက္ထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့မယ့္ အခ်ိန္မွာ ဂ်ပန္တိုက္ဖို႔ဆိုျပီး အဂၤလိပ္ေတြ လက္နက္တပ္ဆင္ေပးထားတဲ့ ရခုိင္ေန ဘဂၤလီႏြယ္ မြတ္ဆလင္ အုပ္စုဟာ ျမန္မာျပည္က ခြဲထြက္ျပီး East Pakistan (အခုဘဂၤလားေဒ့ရွ္) နဲ႔ေပါင္းမယ္ဆိုျပီး ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ကပါကန္စတန္ရဲ႕နယ္ျဖစ္ခဲ့တာမုိ႔ု ပါကန္စတန္ သမၼတ Muhammad Ali Jinnah က ျမန္မာေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ မ်က္ႏွာမပ်က္ရေအာင္ ရခိုင္မြတ္ဆလင္ေတြနဲ႔ East Pakistan ေပါင္းဖို႔ဆိုတာကုိ
ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ North Arakan Muslim League ကိုတည္ေထာင္ျပီး (အဲဒိအခ်ိန္ေတြမွာ ရုိဟင္ဂ်ာဆိုတာ မေျပာၾကေသးပါ) East Pakistan နဲ႕ေပါင္းမရယင္လဲ ကုလားတန္ျမစ္နဲ႔ ေမယုျမစ္ၾကားကေဒသကို လြတ္လပ္တဲ့ မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံတခု ထူေထာင္ဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲမွာပဲ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရေအာင္လုပ္သင့္တယ္လို႔ တုိက္တြန္းခဲ့တဲ့ အစြန္းမေရာက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕အသံက အနည္းစုျဖစ္ခဲ့တယ္။
မြတ္ဆလင္ခ်င္း တူယင္ေတာင္မွ ရခုိင္က ဘဂၤလီအႏြယ္ နဲ႔
အိႏၷိယအႏြယ္ေတြၾကားမွာ အဲဒီထဲက ကြာျခားမႈရွိခဲ့တယ္။ ရခိုင္ျပည္ျပင္ပ မွာေနၾကတဲ့ အိႏၷိယအႏြယ္ မြတ္ဆလင္အမ်ားစုကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အိႏိၷယ ပါကစၥတန္ အဆက္ကိုျဖတ္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသား အျဖစ္ေနဖို႔ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပန္ခ်င္တဲ့သူေတြ ကလည္းအျပီးျပန္သြားတယ္။ က်န္ေနတဲ့ အိႏၷိယႏြယ္ဖြား ျမန္မာမြတ္ဆလင္ေတြဟာ ဒီေန႔အထိ ဘာသာတာမတူေပမယ့္ သူတို႔ကိုသူတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသားလို႔ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာခံယူျပီး ဒီတိုင္းျပည္ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာ ေအာက္မွာၾကီးျပင္းလာ ၾကတယ္။ လူမႈေရး ယဥ္ေက်းမႈအရ ေရာရွက္သြားျပီး အမ်ိဳးသားေရး ဆက္စပ္ေပါင္းစည္းမႈ (National Integration) ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္ ပဋိပကၡကို မြတ္ဆလင္ နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ ျပႆနာသက္သက္လုိ႔ သုံးသတ္လို႔ မရပါဘူး။ ဆက္စပ္ေပါင္းစည္းမႈ integration မလုပ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာျဖစ္တယ္။
အၾကမ္းဖက္မႈဆိုင္ရာ လုံျခဳံေရးျပႆနာ
တတိယ ျပႆနာက လုံျခဳံေရး ကိစၥျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရျပီး အယင္ ဘဂၤလီေတြေၾကာင့္ တဖက္ႏိုင္ငံကိုေျပးသြားရတဲ့ ရခုိင္ဗုဒၶဘာသာေတြ ျပန္ေရာက္လာေတာ့ အခုလုိပဲ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုဏ္းေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက သူတို႔ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ
ဂ်ီဟတ္ကိုဆင္ႏြဲဖို႔ ႏုိးေဆာ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔
မူဂ်ာဟစ္သူပုန္ဆိုတာျဖစ္လာျပီး ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကို
ထိမ္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ခဲ့တယ္။
၁၉၅၄ မွာေတာ့ မူဂ်ာဟစ္ေတြ စစ္ဦးက်ိဳးသြားခဲ့ျပီး သူ႔တပ္ေတြလည္း ဆန္ေမွာင္ခိုဂိုဏ္း သာသာေလာက္ ျဖစ္သြားခဲ့တယ္။ ၁၉၆၀ ဦးႏုရဲ႕ ဖဆပလ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္ သြားျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္
အဆင့္ေပးဖို႔လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ မူဂ်ာဟစ္ကေန ရုိဟင္ဂ်ာဆိုျပီး ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈေတြေပၚလာတယ္။ ျပည္တြင္းမွာ Rohingya Youth Organization, Rohingya Student Organization နဲ႔ Rohingya Jamiat-al-Ulama
Organization စတဲ့အဖြဲ႕ေတြအျပင္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာက ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလုယ္ေတြက ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္းမွာပဲ သူတို႔ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး စတဲ့ ရပိုင္ ခြင့္ေတြေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။
ဦးႏုအစိုးရက ေမယုအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသဆိုျပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြအတြက္
သီးသန္႔သတ္မွတ္ဖုိ႔လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ဘဂၤလီခိုးဝင္တဲ့ ျပႆနာက မရပ္တဲ့အျပင္ ပိုၾကီးလာတယ္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာေတြက မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း တက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ရုိဟင္ဂ်ာအုပ္စုေတြ ေျမေအာက္ေရာက္သြားျပီး ခြဲထြက္ေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ ျဖစ္လာျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၇၈ နဂါးမင္း စစ္ဆင္ေရး ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာေရာ ေနာက္ပိုင္းေတြမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ
စစ္ေရးလႈပ္ရွား မႈေတြက အရွိန္ေသသြားခဲ့ျပီ။ ၁၉၉၀ မွာ စစ္တပ္က
ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္ခဲ့ စဥ္မွာလည္း ရုိဟင္ဂ်ာ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ မယ္မယ္ရရ သိပ္မေတြ႔ရပါဘူး။ ၁၉၉၄မွာ ေမာင္းေတာ္ေဒသအတြင္း Rohingya Solidarity Organization (RSO)က ထိုးေဖာက္စစ္ဆင္ေရးလုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ေစာေစာစီးစီးပဲ ေခ်မႈန္းခံလိုက္ရတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျပည္တြင္း မွာ ရုိလင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အထင္ကရ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ဆိုတာ
မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားျပီ။ ဒါဆိုဘာေၾကာင့္ အခုခ်ိန္မွာ ဒီရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔က ျမန္မာျပည္မွာ လုံျခဳံေရးျပႆနာရွိတယ္ လို႔ေျပာရတာလဲ ေမးစရာျဖစ္လာတယ္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာရယင္ RSO ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္
အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ဆက္စပ္မႈ၊ လက္ရွိ ႏိုင္ငံတကာကကြန္ယက္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရ ရဲ႕ အခန္းက႑၊ ျမန္မာျပည္တြင္းက ရုိဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ေပါက္ကြဲထြက္မဲ့အေျခအေန နဲ႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး တံခါးအဖြင့္ အားလုံးဆုံလိုက္တဲ့ အခါ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေတြ ေပၚေပါက္လာႏုိင္တဲ့ လုံျခဳံေရးအရ
စိုးရိမ္စရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။
၂၀၀၀ ျပည္႔ႏွစ္ဝန္းက်င္ေလာက္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အေျခစိုက္တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြထဲမွာ Arakan Rohingya National Organization (ARNO) နဲ႕ RSO ႏွစ္ခုေလာက္ပဲ ထင္ထင္ရွားရွား ရွိေတာ့တယ္။ ARNOမွာ RSO ကအဖြဲ႔တစ္ခုအေနနဲ႔ ပါခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းမွာ ခြာျပဲသြားတယ္။ ARNO ကေတာ့ RSOထက္စာယင္ အင္အားနည္းျပီး ပိုေပ်ာ့ေျပာင္းတဲ့မူဝါဒရွိတယ္။ ခြဲထြက္ေရးအတြက္ မလုပ္ဖူးလို႔ ၂၀၀၁ အင္တာဗ်ဴးလုပ္တုန္းကေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာထဲမွာလည္း အကြဲကြဲ အျပဲျပဲနဲ႕ မူဝါဒကအမ်ိဳးမ်ိဳးပါ။ ေလွနံဓါးထစ္ တြက္လို႔မရဘူး။
RSO ေရာ ARNO ႏွစ္ခုလုံး အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားကေန အကူအညီရဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၈၀ ေက်ာ္ႏွစ္ေတြကထဲက RSO ကအာဖကန္နစ္စတန္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံေတြထဲက အၾကမ္းဖက္အုပ္စုေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ခဲ႔တယ္လို႔
သတင္းမ်ားကဆိုတယ္။ ပါကစၥတန္ေရာက္ ရုိဟင္ဂ်ာ ၃သိန္းခြဲေလာက္မွာ အမ်ားစုက အဲဒီက ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြမွာ တက္ၾကတာ။ ပါကစၥတန္ ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြထဲမွာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား အေျခစိုက္ Al-Haramain Islamic Foundation
ကေထာက္ပံ့တဲ့ေက်ာင္းေတြဟာ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဘာသာၾကီးစိုးေရးကို အေျခခံတဲ့ Wahhabi လမ္းစဥ္ကို ရုိက္သြင္းေပးတဲ့ ေက်ာင္းေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ အခ်ိဳ႕ကို အာဖကန္မွာ စစ္တိုက္ဖို႔
စစ္သားစုေဆာင္းခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေန႔ အာဖကန္နစ္စတန္ မွာ အေသခံဗုံးခြဲသူ အမ်ားစုက ပါကစၥတန္ ဘာသာေရးေက်ာင္းထြက္ေတြျဖစ္တယ္။ Al-Haramain အဖြဲ႔ဟာ ၁၉၉၀ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းထဲကစျပီး စစ္တေကာင္းနယ္ထဲက ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။ ဒါတင္မကဘူး လက္ရွိျမန္မာျပည္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အထူးသျဖင့္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာ္က ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြကိုလည္း ေထာက္ပ့ံေနတယ္ လို႔ခန္႔မွန္းတယ္။ Al-Haramain ကို အေမရိကန္အစိုးရက အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြ ေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ ပိတ္ပင္လုိက္ျပီးေနာက္ပိုင္း အျခား အဖြဲ႔ နာမည္
ေတြသုံးျပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က RSO အပါအဝင္ အျခားအစြန္းေရာက္
အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြ ကိုဆက္လက္ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။
အေမရိကန္က အာဖကန္ တာလီဘန္ကို ထိုးစစ္ဆင္ေတာ့ ပါကစၥတန္ေထာက္လွမ္းေရး Inter-service Intelligence (ISI)နဲ႕ ဘဂၤလားေထာက္လွမ္းေရး Directorate General of Force Intelligence (DGFI) တို႔လက္ဝါးခ်င္းရုိက္ျပီး အာဖကန္မွာေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာက စစ္ေသြးၾကြေတြကို ၂၀၀၁ ဒီဇင္ဘာမွာ သေဘာၤစီးလုံးနဲ႔တင္ ဘဂၤလား စစ္တေကာင္းကို ပို႔လိုက္တယ္။ ဒီစစ္ေသြးၾကြေတြက RSOစခန္းေတြမွာ ခိုလုံေနျပီး လက္နက္ကိုင္ ေဖာက္ခြဲေရး
သင္တန္းေတြလုပ္ၾကတယ္။ အခုအခ်ိန္ထိ ဒီစစ္ေသြးၾကြတစ္ခ်ိဳ႕ RSOနဲ႕႔ ဆက္ႏြယ္ျပီး စစ္တေကာင္းမွာ ရွိေနဆဲလို႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။
ႏိုင္ငံတကာဖိအားေတြေၾကာင့္ စစ္တေကာင္းက အၾကမ္းဖက္စခန္းေတြကုိ
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက ၂၀၀၅ ကစျပီးဝင္ေရာက္စီးနင္းေတာ့ ထိုင္းနယ္စပ္ဖက္က RSO သြင္းလာတဲ့လက္နက္ေတြအျပင္ TNT C4 စတဲ့ ေဖာက္ခြဲယမ္းေတြမိတယ္။ စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတာက ဆာလျဖဴရစ္အက္ဆစ္ အပါအဝင္ ေဖာက္ခြဲေရး
ပစၥည္းအျဖစ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ဓာတုအရည္ စည္ ၁၃ပုံးကို ၂၀၀၅ စက္တင္ဘာ စစ္ဆင္ေရးတစ္ခုမွာ ေတြ႕ရေတာ့ RSO ပာာ ေဖာက္ခြဲေရး ပညာ တင္မကဘူး ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းကိုပါ ေဖာ္စပ္ ထုတ္လုပ္ ဖို႔နည္းပညာရွိတယ္ ဆိုတာ သုံးသတ္လို႔ရတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ Harakat-ul-Jihad-ul-Islami (HuJI) ရယ္ Jamaat-ul Mujahideen Bangladesh (JMB) တို႔နဲ႔ RSO ၾကားမွာ အျပန္အလွန္ အကူအညီျပဳခဲ့တယ္။ ၂၀၀၉ ေမလမွာ JMB ရဲ႕ ေဖာက္ခြဲေရး ကၽြမ္းက်င္သူ Mizan ဆိုသူကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တပ္က မိေတာ့ သူ႔ရဲ႕ထြက္ခ်က္အရ RSO သင္တန္းဆရာေတြက JMB တပ္သားေတြကို လက္နက္ကိုင္နည္း ပို႔ခ်ခဲ့ျပီး အျပန္အလွန္အျဖစ္ JMB က RSO အဖြဲ႕သားေတြကို လက္လုပ္ဗုံး (Improvised Explosive Devices-IED) လုပ္ဖို႔သင္တန္း ေပးခဲ့တယ္လို႔ ထြက္ခ်က္ေပးတယ္။ RSO ဆီလာသင္တန္းယူခဲ့တဲ့ JMB ဆိုတာ ၂၀၀၅ခု ၾသဂတ္စ္ မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးက ျမိဳ႕နယ္ ၆၄ခု အနက္က ၆၃ခုမွာ ဗုံးအလုံးေပါင္း ၅၀၀ ကိုတစ္နာရီအတြင္း အခ်ိန္ကိုက္ ခြဲႏုိင္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ပါ။ RSOက ႏိုင္ငံတကာမွာ လက္လွမ္းက်ယ္ေတာ့ လက္နက္ခဲယမ္းကုိ ေမွာင္ခိုသြင္းျပီး ဘဂၤလားအဖြဲ႔ေတြ အျပင္ အိႏၷိယ အာသံျပည္နယ္က အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကိုေတာင္ လက္နက္ေရာင္းတာမ်ဳိး လုပ္တယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရး အေနအထားက ရုိဟင္ဂ်ာ
လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အေပၚ တိုက္ရုိက္သက္ေရာက္မႈ ရွိခဲ့တယ္။ Bangladesh Nationalist Party (BNP) ဦးေဆာင္တဲ့ ၄ပါတီ တပ္ေပါင္းစု အစိုးရ ျဖစ္လာတဲ့ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ အခ်ိန္ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံေရးမွာ အစၥလမ္ဘာသာအေျချပဳတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး အထြန္းေတာက္ဆုံးလို႔ ေျပာလို႔ရမယ္။ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ Jamaat-e-Islami နဲ႔ Islami Oikyo Jote (IOJ)
လိုပါတီမ်ိဳးေတာင္ အစိုးရအဖြဲ႔မွာ ပါခဲ့တယ္။ RSO အပါအဝင္ တစ္ျခား အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္လို႔
ေျပာလို႔ရတယ္။ အေမရိကန္က အာဖကန္နစ္စတန္နဲ႔ အီရတ္ ႏိုင္ငံေတြကို စစ္ဆင္ေတာ့ အစၥလမ္အေရး ကလည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အားေကာင္းလာတယ္။ အိႏၷိယ ေထာက္လွမ္းေရးတို႔ အဆိုအရ ၂၀၀၄ မွာ အယ္လ္ခိုင္းဒါး နဲ႔
တိုက္ရုိက္ဆက္စပ္တဲ့ စစ္စခန္း ၁၃ ခု ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ရွိတယ္လို႔ဆိုတယ္။ အမ်ားစုက ျမန္မာျပည္နဲ႔ နီးတဲ့စစ္ေကာင္းနယ္ထဲမွာ။
အေမရိကန္က လည္းဒီအေျခအေနေတြျမင္ေတာ့ ၂၀၀၁ ထဲမွာပဲ BNP အစိုးရကို အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကို ေခ်မႈန္းဖို႔ ဖိအားေပးလာတယ္။ ဗုံးကြဲတဲ့ အခါေတြမွာ FBI နဲ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ တုိက္တြန္းတယ္။ စစ္တေကာင္းေဒသကိုလည္း အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရးေတြ ေစာင့္ၾကည္႔လာတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက ဖြ႔ံျဖိဳးေရးအကူအညီေတြ အေပၚ အမွီျပဳေနတာေၾကာင့္
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရလည္း ဖိအားကို အလြန္ဆန္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒ့ါအျပင္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အိႏၷိယ၊ျမန္မာ၊ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ သုံးႏိုင္ငံ ဆက္စပ္ျပီး ဓာတ္ေငြ႔ပိုင္းလုိင္း လုပ္ဖို႔အစီအစဥ္ေတြ ျဖစ္ေနေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ အလိုက် ရုိဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြကို ေခ်မႈန္းျပရမယ္ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း ဖိအားေပးေတာ့ ARNO လိုသေဘာထားေပ်ာ့တဲ့ စစ္ေရးအရ သိပ္အေရးမပါတဲ့ အဖြဲ႔မ်ိဳးကိုသာ ႏိုမ္ႏွင္းခဲ့ျပီး RSO ကိုေတာ့ ဆက္ေမြးထားတယ္။ ဒါနဲ႔ ARNOက စစ္ဦးစီးမႈးကို ၂၀၀၁ မွာဖမ္းျပတာမ်ိဳး သူ႔စခန္းေတြကို ရုပ္ဖုိ႔ ဖိအားေပးတာမ်ိဳးေတြ လုပ္လာတယ္။ ဒီဖိအားေၾကာင့္ ARNO က ထိုင္းအေျခစိုက္ ကရင္နီအဖြဲ႔ KNPP ကို စခန္းေျပာင္းဖို႔ ေဆြးေႏြးဖူးတယ္လို႔
ျမန္မာႏိုင္ငံေထာက္လုမ္းေရးက လာတဲ့သတင္းအျဖစ္ အေမရိကန္သံရုံးက
အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ARNO ေခါင္းေဆာင္ နာရူးအစၥလမ္ အဂၤလန္မွာ ႏိုင္ငံေရး ခုိလုံခြင့္ သြားယူလုိက္ျပီးေနာက္ပုိင္း ၂၀၀၅ ေလာက္မွာ ARNO ရဲ႕စစ္ေရး စုဖြဲ႔မႈက ပ်က္သေလာက္ျဖစ္သြားခဲ့ျပီ။ ဒါေပမယ့္ RSO ကဆက္ရွိေနတယ္။
၂၀၀၅မွာ JMB အဖြဲ႔ရဲ႕ ဗုံးခြဲမႈေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ BNP အစိုးရ လည္း မလုပ္မျဖစ္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြကို ျဖိဳခြင္းလာတယ္။ ျမန္မာနယ္စပ္နားက အၾကမ္းဖက္ စခန္းေတြရွာယင္ အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရး ပါလာတယ္လို႔
တစ္ခ်ိဳ႕သတင္းရပ္ကြပ္ေတြကဆိုတယ္။ ၂၀၀၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ JMB နဲ႔ HuJI အပါအဝင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အေျခစိုက္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဖမ္းဆီးခဲ့တယ္။ ဘာသာေရး အေျခခံ မဟုတ္တဲ့ Awami League ၂၀၀၉ မွာအစိုးရ ျဖစ္လာေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကို ပိုျပီး
ႏို္မ္နင္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ RSO ကိုေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ႏိုမ္နင္းမႈမ်ိဳး မလုပ္ပဲ ေျမေအာက္မွာ တိတ္တဆိတ္ ေနခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ RSO ေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ မူဟာမက္ယူနပ္စ္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အေျခစိုက္ေနထုိင္လ်က္ရိွျပီး ႏိုင္ငံတကာ ခရီးစဥ္ေတြလည္း သြားခြင့္ျပဳေနဆဲပါ။
ရုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ မြန္းက်ပ္တဲ့ လူမႈဘဝကလည္း အၾကမ္းဖက္ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ဖုိ႕တြန္းအားတစ္ခုလို ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရ အဆက္ဆက္က တရားမဝင္ေနထိုင္သူေတြကို ျပန္ပို႔လို႔မရေတာ့
က်ဳံးသြင္းတဲ့နည္းကိုသုံးျပီး ရခိုင္ျပည္ထဲမွာပဲ
ပိတ္ထားဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့တယ္။ တိုင္းရင္းသား မဟုတ္တဲ့အတြက္
ေက်ာင္းတက္ခြင့္က မရဘူး။ UN ရဲ႕စစ္တမ္းအရ ရုိဟင္ဂ်ာလူငယ္တဝက္ေလာက္က စာမတတ္ဘူး။ ျမန္မာလို ရခုိင္လိုလဲ နားမလည္ဘူး။
ေက်ာင္းတက္ခ်င္တဲ့သူုေတြၾကျပန္ေတာ့လည္း ေခတ္ပညာေရးထက္ ဘာသာေရး သက္သက္ပဲ ပို႔ခ်တဲ့ ေက်ာင္းေတြပဲ အားကိုးရတယ္။ ၁၉၉၄ ခုစာရင္းေတြ အရ
ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုထဲမွာတင္ ဘာသာေရးေက်ာင္းေပါင္း ၂၀၁
ခုဖြင့္ခဲ့တယ္ဆိုတယ္။ အဲဒီထဲမွာ အစြန္းေရာက္ Wahhabi လမ္းစဥ္ကို ရုိက္သြင္းေပးတဲ့ ေက်ာင္းေတြကလည္း အမ်ားၾကီး။ ရုိဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုဟာ တစ္ျခား တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႕ ထိေတြ႕ခြင့္မရတဲ့အခါ သူတို႔ရဲ႕သီးသန္႔ကမာၻက ဘဂၤလား လူမႈယဥ္ေက်းမႈထဲ မွာပဲက်န္ခဲ့ျပီး ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အဆက္ျပတ္သလုိျဖစ္သြားတယ္။ လူငယ္အမ်ားစုက အလုပ္အကိုင္မရွိ
အနာဂတ္မရွိတဲ့အခါ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြက စည္းရုံးဖို႔လြယ္ကူလာတယ္။ က်ဳံးသြင္းေဂ်ာင္ပိတ္တဲ့နည္းနဲ႔ ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႔ၾကိဳးစား တာဟာ စနက္တန္မီးရႈိ႕ထားတဲ့ဗုံးကို ခါးပိုက္ေဆာင္ထား ရသလုိ ဘယ္အခ်ိန္ ထေပါက္မလဲ အျမဲ စိုးရိမ္ေနရတယ္။
University of Maryland မွာ ကမာ႔ၻႏိုင္ငံအသီးသီးက လူနည္းစု ၃၀၀ေက်ာ္ကို ေလ့လာျပီး အၾကမ္းဖက္မႈေတြျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အုပ္စုေတြကို ၾကိဳတင္
အသိေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္တစ္ခု လုပ္တဲ့အခါမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးစုက ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အရွိဆုံး အုပ္စုမွာ ပါတယ္။ RSO အဖြဲ႕အေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈ ေဖာက္ခြဲမႈေတြ လုပ္ဖုိ႔ လိုအပ္တဲ့ ေငြေၾကးအေထာက္ပံ့၊ နည္းပညာ၊
အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံ၊ အယူဝါဒအေျခခံ၊ ကြန္ယက္၊ အနာဂတ္မဲ့တဲ့ လူထု စတဲ့ ေရခံေျမခံေတြ အကုန္ရွိတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ေဖာက္ခြဲမႈေတြအတြက္
ျပင္ဆင္မႈလုပ္တဲ့ အေထာက္ထားေတြလည္း ေတြ႔ရတယ္။ ဒါဆို RSO အပါဝင္ တစ္ျခားရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕ေတြ ဘာလို႔ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ ေဖာက္ခြဲေရးေတြ မလုပ္လဲလုိ႔ စဥ္းစားစရာျဖစ္လာတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ေခ် တစ္ခုကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရရဲ႕ မူဝါဒ အရျမန္မာအစိုးရနဲ႔ မလုိအပ္ပဲ ထိပ္တိုက္မေတြ႔ေအာင္ ေရွာင္ေရးျဖစ္တယ္။ သမိုင္းအစဥ္ အဆက္အရ ရုိဟင္ဂ်ာနဲ႕ပတ္သက္လာယင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္ကုိအေျခခံျပီး ျမန္မာျပည္ထဲကို ထိုးစစ္ဆင္တာမ်ိဳး လုပ္တာကို သူတုိ႔အစိုးရက သေဘာမက်ဘူး။
ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာတပ္ေတြက သူတို႔ႏိုင္ငံထဲ အထိလိုက္ဝင္တိုက္မွာ ကိုစုိးရိမ္လို႔။ ရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔ေတြက ျမန္မာျပည္ထဲ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လုပ္ယင္ အယင္စနစ္ေဟာင္းေအာက္မွာ ျမန္မာအစိုးရက ျပည္တြင္းကရုိဟင္ဂ်ာေတြကို မဲျပီး ဖိႏိုပ္ခဲ့ရင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဘက္ကို ဒုကၡသည္ အျပဳံၾကီး
ထပ္ေရာက္လာမွာ ကို ဘဂၤလားအစိုးရက မလိုလားဘူး။ အဲဒီေတာ့ RSO ကိုေမြးထားတဲ့ အဆင့္ေလာက္ပဲရွိျပီး ျမန္မာျပည္ထဲ စစ္ဆင္ေရး ေဖာက္ခြဲေရးေတြ မလုပ္ဖို႔ ဘဂၤလားအစိုးရက တားထား တာလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘဂၤလားအစိုးရ အေနနဲ႕ မတည္ျငိမ္တာက တစ္ေၾကာင္း ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ပါတီေတြ
ထပ္အားေကာင္းႏိုင္တာေတြက တစ္ေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ဘဂၤလားအစိုးရ
ေပၚလစီေပၚမွီခုိျပီး RSO အၾကမ္းဖက္မႈကို ဟန္႔တားလို႔မရပါ။
ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ေနာက္တစ္ခုက RSO အေနနဲ႔ ျပည္တြင္းမွာ
ေဖာက္ခြဲေရးလုပ္ခဲ့ယင္ေတာင္ မသိခဲ့တာမ်ိဳးလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ေမမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္နဲ႔ မႏၱေလးက လူ၂၇ေယာက္ေသ ၂၁၅ ဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့ ဗုံးကြဲမႈ ၂ခုလုံးက အရပ္သားပစ္မွတ္ေတြကို ဦးတည္ထားျပီး
လူအေသအေျပာက္ရွိေအာင္ စီမံခဲ့တယ္။ ၂၀၀၅ ခုကေန ၂၀၀၈ အတြင္း
ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ (နယ္စပ္စစ္ပြဲျဖစ္ေနရာေတြမပါ) အၾကမ္းဖက္ဗုံးခြဲမႈ ၆၂ ၾကိမ္ရွိခဲ့တယ္။ အမ်ားစုက လက္သယ္မေပၚခဲ့ဘူး။ ေခတ္သစ္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ အမ်ားစုက အရပ္သားေတြကုိ ပစ္မွတ္ထားရင္ ဘယ္သူလုပ္တယ္လုိ႔ ဝန္ခံေလ့ မရွိဘူး။ အရပ္သား ေသေက်ထိခိုက္လာရင္ အစိုးရက အကာအကြယ္
မေပးႏိုင္ရေကာင္းလား ဆိုျပီး လူထုက အစိုးရ အေပၚမွာ ယုံၾကည္မႈ နည္းလာမယ္။ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မႈေတြ ျဖစ္လာမယ္ ဆိုျပီးရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕
အရပ္ဖက္ပစ္မွတ္ေတြကို ဗုံးခြဲတိုက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ သာဓကမ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ RSO နဲ႔ပတ္သက္ ျပီးထူုးျခားတာက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေထာက္လွမ္းေရးကလြဲလုိ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံကေထာက္လွမ္းေရးတင္မက ေဒသတြင္း ေထာက္လွမ္းေရးေတြကလည္း သိပ္သိၾကပုံ မေပၚဘူး။
ဒါေပမယ့္ RSOလို အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔မ်ိဳးကို ရုိဟင္ဂ်ာတစ္ခုလုံးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ ျမင္လို႔မရဘူး။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ဆိုတာ ဘယ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ျဖစ္ျဖစ္ လူနည္းစုပါ။ အာဖကန္နစ္စတန္လို
ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာေတာင္ လူမ်ားစုကေတာ့ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔
မပတ္သက္ခ်င္ပါဘူး။ အမ်ားစုက သူတို႔ဘဝ သာယာခ်င္တယ္၊ တိုးတက္ခ်င္တယ္၊ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနခ်င္တယ္။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ နည္းနိယ်ာက လူထုကို အစြန္းေရာက္ေအာင္တြန္းပို႔ ဖို႔ၾကိဳးစားတယ္။ အီရတ္ နဲ႕႔ ပါကစၥတန္မွာဆို စြန္နီ ရွီရုိက္ ျပႆနာပိုၾကီးေအာင္ အရပ္သားေတြကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခုိက္တယ္။ လူထုအစြန္းေရာက္ေလေလ အစြန္းေရာက္ဝါဒီေတြ အတြက္အျမတ္ထြက္ေလေလ ျဖစ္တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ ဖုိ႔ဆိုယင္ ရုိဟင္ဂ်ာအမ်ားစု နဲ႔ အၾကမ္းဖက္ခ်င္တဲ့ အုပ္စုေတြ အၾကားမွာ မနီးစပ္သြားေအာင္ စည္းျခားေပးဖို႕လိုမယ္။ ဒီအၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ တိုက္ခုိက္မႈမ်ိဳးမလုပ္ခင္ ၾကိဳတင္တား
ဆီးႏိုင္ဖုိ႔လိုလိမ့္မယ္။
ရုိဟင္ဂ်ာကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး
ျပႆနာေတြကိုစဥ္းစားတဲ့အခါ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ရည္မွန္းခ်က္ ဘာျဖစ္သင့္တယ္၊ ဘယ္လိုမူဝါဒမ်ိဳး ခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ဆက္ေဆြးေႏြးပါမယ္။
(မင္းေဇာ္ဦးသည္လက္ရွိ အာဖကန္နစ္စတန္တြင္ သုေတသနညႊန္မႉး အျဖစ္ Democracy International အဖြဲ႔တြင္ တာဝန္ယူလွ်က္ရွိသည္။ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ သုံးသတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ၾကိဳတင္အသိေပးစနစ္မ်ား ဆိုင္ရာစီမံခ်က္တို႔တြင္ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ George Mason University မွ
ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးဘာသာျဖင့္ Ph.D. ရရွိခဲ့ျပီး Georgetown University မွ လုံျခဳံေရး ဘာသာရပ္ျဖင့္ မဟာဝိဇၹာဘြဲ႔မ်ား ရရွိခဲ့သည္။)
