`အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သမိုင္း

                        `အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သမိုင္း (အပိုင္း-၁)

by Dhammavira Ashin on Wednesday, February 6, 2013 at 1:22pm ·

          အင္ဒိုနီးရွားသမၼတႏိုင္ငံ (Republic of Indonisia) သည္အေရွ႕ေတာင္အာရွရွိ အီေကြတာမ်ဥ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ေပၚတြင္တည္ရွိၿပီး အေရွ႕ဘက္တြင္ ပါပူ၀ါနယူးဂီနီ ႏွင့္ေျမာက္ဖက္တြင္    မေလးရွားႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ခ်င္းဆက္စပ္ လွ်က္ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံအက်ယ္အ၀န္းအေနျဖင့္ (၇၃၅၂၆၈)စတုရန္းမိုင္က်ယ္၀န္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္က ေတာ့ ဂ်ာကတာျဖစ္ၿပီး လူဦးေရအားျဖင့္(၁၉၉၉-ခုႏွစ္စာရင္းအရ) ၅၀၇.၅.ရွိၿပီး `ကမၻာေပၚတြင္မူဆလင္ဦးေရအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ´ျဖစ္ပါတယ္။

          အာရွတိုက္၏အေရွ႔ေတာင္ဘက္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဆုမၾတာႏွင့္ ဂ်ာဗားကြ်န္းတို႔တြင္ AD,700-မွစတင္၍  ဗုဒၶဘာသာမွာ ထြန္းကားျပန္႔ပြားခဲ့ပါတယ္။ သို႔ရာတြင္ ၁၄-ရာစုအေရာက္တြင္မူ အစၥလာမ္(မူဆလင္)မ်ား တျဖည္းျဖည္းထိုးေဖာက္လာၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒီမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရပါတယ္။

          အေရွ႕ေတာင္အာရွ(၁၀)ႏိုင္ငံတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကုန္ေျမႏွင့္ ေရပိုင္နက္မ်ားပါ ထည့္တြက္မည္ဆိုပါက အက်ယ္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္၏။ မူဆလင္တို႔ မက်ဴးေက်ာ္မွီက ထိုႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ၿပီး ေအးခ်မ္းမႈမ်ားစြာရွိခဲ့ေပသည္။

          သာသနာေတာ္ဘယ္ေလာက္အထိ ထြန္းကားခဲ့သလဲဆိုရင္ ေကာင္ကင္ယံတခြင္တြင္ ရဟႏၱာတို႔ စ်ာန္ၾကြျခင္းေၾကာင့္ သကၤန္းေရာင္တို႔ ၀င္းလက္ေျပာင္လင္းေရႊအဆင္းရွိၿပီး ေျမအျပင္သည္လည္း စပါးပင္တို႔၏ ေရႊအိုေရာင္ ေကာင္ကင္ယံတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ သကၤန္းေရာင္ ထိုေရႊ၀ါေရာင္ႏွစ္ခု၏  အေရာင္းအလင္းကား ရႈမညီးဖြယ္ရာၾကည္ညိဳ ပသာဒျဖစ္ေစၿပီး `သု၀ဏၰဒီပ´ေရႊေရာင္ကြ်န္းဟုပင္တင္စားေခၚဆိုခဲ့ရသည့္ အထိ သာသနာေတာ္ထြန္းကား သာယာခဲ့၏။ ထို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ ယခုအေနအထားႏွင့္ကား  လားလားမွမဆိုင္ ေရႊေရာင္အစား မူဆလင္တို႔၏ အမဲေရာင္မ်ားသာ လႊမ္းမိုးအက်ည္းတန္ေနေလၿပီ။ ထိုအင္ဒိုကြ်န္းတနည္းဆိုရေသာ္ သု၀ဏၰဒီပကြ်န္းကဲ့သို႔ တခ်ိန္းတခါက သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔၏ သကၤန္းေရာင့္ေၾကာင့္ ေရႊေရာင္လႊမ္းသာယာလွပကဲ့ေသာ သီဟိုဠကြ်န္းသည္ကား ယခုအခ်ိန္ထိ လွပဆဲ ေအးခ်မ္းဆဲ သာယာဆဲပင္ျဖစ္၏။

          မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)မွေန၍ ဗုဒၵသာသာနာေတာ္သည္  အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀)ကပင္ ေရာက္ရွိျပန္႔ပြားေနခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာဗာကြ်န္းမွာ အင္ဒိုနီးရွာတႏိုင္ငံလံုးသို႔ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ ျဖန္႔ခ်ီရာ သာသာနျပဳ ဗဟို႒ာနႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့၏။

          AD.14,ရာစုအထိ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနေတာ္ တည္ရွိေနေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းဆိုင္းရာ အေဆာက္အဦး ႏွင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရပါတယ္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၉၅၈) AD-415, တြင္ တရုတ္သမိုင္းပညာရွင္ ဖာဟိယန္သည္ အိႏၵိယမွတဆင့္ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုအခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရးသားထားပါတယ္။

          တတိယသဂၤါယနာတင္အၿပီး အရွင္ေမာဂၢလိပုတၱတႆမဟာေထရ္မွကိုးတိုင္းကိုး႒ာနသို႔ သာသနာေတာ္ျပဳေစလႊတ္ရာတြင္ တခုအပါအ၀င္ျဖစ္ေသာ `သု၀ဏၰဘူမိ´ေဒသဆိုသည္မွာ အင္ဒိုနီးရွာသည္ အဓိကေနရာတခုျဖစ္ေၾကာင္းကို ရဟန္းပညာရွိ လူပညာရွိမ်ားက တညီတညြတ္ တည္းေျပာဆိုၾကပါတယ္။

          သု၀ဏၰဘူမိ ံ ဂႏ႖ာန ၊ ေသာဏုတၱရာ မဟိဒၶိကာ။
        ပိသာေစ နိဒၶေမတြာန ၊ ျဗဟၼဇာလမေဒသိယုႏၱိ။
ဟူေသာ ပိဋကေတာ္ကိုေထာက္ရႈ၍ သု၀ဏၰဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။

          အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေနခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္(မူဆလင္) ဘာသာမွာ မေပၚေသးေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ အင္အိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ ေစာစီးစြာ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားပါတယ္။

          သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၀၆)ႏွစ္၊ AD,520-တြင္ ကသၼီရဘုရင္၏ သားေတာ္ အရွင္ဂုဏဓမၼ သည္  အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာဗားကြ်န္းသို႔ၾကြေရာက္၍ သာသနာေတာ္ျပဳရာတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာေၾကာင္းကို ကာအိုဆင္ခ်မ္ဟုဆိုေသာ တရုတ္က်မ္းစာတစ္ခု၌ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။  ထိုအခါက အိႏၵိယ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးမွ ဆရာေတာ္အရွင္ဓမၼပါလသည္လည္း အင္ဒိုနီးရွားသို႔ သာသနာျပဳၾကြေရာက္ခဲ့ေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းမ်ားအရသိရပါတယ္။

          ကမၻာေက်ာ္ `ေဗာေရာဗုဓ´ေစတီေတာ္ႀကီးႏွင့္ `ကလဆံ´ေစတီ၊`မင္ဒတ္ေစတီေတာ္´ တို႔မွာ အင္ဒိုနီးရွာတြင္ ယခုအခ်ိန္အထိ ထင္ရွားစြာတည္ရွိေနပါသည္။သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၃၃၃)ခုႏွစ္ AD-790,တြင္ေရးထိုးထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္၊ယိက်င္၏ မွတ္တမ္းအရ ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းကို သု၀ဏၰဒီပ(ေရႊေရာင္ကြ်န္း)ဟုေခၚဆိုၿပီး ႏိုင္ငံ ေတာ္ ၏အမည္ကိုလည္း `သီရိ၀ိဇယ ႏိုင္ငံေတာ္´ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။

          သာသာနာေတာ္ႏွစ္(၁၆၀၀) AD,1157 တြင္ အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပညာသင္ၾကားရာ ဗဟိုခ်က္မေနရာျဖစ္လာခဲ့သည္၊၀ိကၠမသီလတကၠသိုလ္ႀကီး၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီး အတိဆာ(ဒီပကၤရဉာဏ)သည္ပင္ အင္ဒိုနီးရွာမွ ဆရာေတာ္ စၿႏၵကိတၱိထံတြင္ ပညာမ်ားဆည္းပူး ခဲ့ရေလ၏။  ဆရာေတာ္အတိဆာသည္ တိဗက္၏ သာသနာျပဳအေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္ ႀကီးပင္ျဖစ္ပါတယ္။

          ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)ဘုရင္ ေသလိၿႏၵမင္းတို႔သည္ မေလးကြ်န္းဆြယ္ အထိ  အာဏာျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန္ပြားေစရန္ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုေသလိၿႏၵမင္းဆက္မ်ားက တည္းထားေတာ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

          အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ ေစာဠမင္းမ်ားႏွင့္ ဘေဂၤါမွ ပါလမင္းတို႔သည္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ျပန္႔ပြားေစရန္ လႈဒါန္းေထာက္ပန္႔ ကူညီခဲ့ၾကသည္။ ေသလိၿႏၵ နာလႏၵ တကၠသိုလ္ႀကီးတြင္ သံဃာေတာ္မ်ားအတြက္ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားကိုေဆာက္လုပ္လႈဒါန္းၿပီး ထိုေက်ာင္းမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ပါလမင္းမ်ားႏွင့္ ေစာဠမင္းမ်ားက ေက်းရြာမ်ားကို လႈဒါန္းခဲ့ၾကေလ၏။

          ``သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၀၀၀) AD-1457,တြငအာရပ္္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္ တို႔သည္ သေဘၤာမ်ားျဖင့္ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ဟုဆိုကာ မေလးကြ်န္းဆြယ္ မလကၠာေရ လယ္ၾကားသို႔ ေရာက္ရွိေနထိုင္ၾကၿပီး အရပ္မူဆလင္တို႔သည္ က်ပ၄င္းတို႔၏ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္ေသာ-
          ၁။ ေငြသျပာယူမည္
        ၂။ ပ်ိဳကညာကိုယူမည္
        ၃။ ေျမပထဗ်ာကိုယူမည္
        ၄။ ျပည္အာဏာကိုယူမည္
        ၅။ ဘာသာကိုယူ တိုင္ျပည္ကိုသိမ္းမည္။
ဟုဆိုေသာ ၀ါဒအတိုင္ ေငြကိုရွာ၍ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးတို႔အား မူဆလင္တေယာက္လွ်င္ မယားမ်ား စြာယူ၍ မူဆလင္လူဦးေရမ်ားရန္ ျပဳလုပ္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရး၊လူအင္အား၊ စသည့္တို႔ကို အသံုခ်၍ အာဏာကိုရေအာင္သိမ္းလိုက္ၾကၿပီး သူတို႕၏ လုပ္နည္းထံုးစံအတိုင္း အာဏာရၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ျပည္လံုးကို မူဆလင္ဇာတ္သြင္းလိုက္ၾကေတာ့၏။

          ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အင္ဒိုနီးရွားေခၚ သု၀ဏၰဒီပမွေန၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားေတာ့ပါတယ္။ ``မူဆလင္တို႕ သာသနာျပဳသည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔ တရား နည္းလမ္းက်နစြာ အက်င့္၊အယူတရား ၀ါဒကို ေဟာျပကာစည္းရံုးျခင္းမဟုတ္ေပ၊ ေဟာေျပာ ရေအာင္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာတြင္ မည္သည့္က်င့္စဥ္အက်င့္စရဏမွ်မရွိေပ။ထို႕ေၾကာင့္ ေအာက္တန္းက်စြာ မူဆလင္ဦးေရ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ စစ္မွန္ေသာဘာသာတရားဟုတ္ေလာက္၏ မဟုတ္ေလာက္၏ ဆိုသည္ကို အနည္းငယ္ ေ၀ဘန္ပိုင္းျခားေသာ အသိဉာဏ္ရွိသူတိုင္း ေျပးမၾကည့္ရပဲ ေတြးၾကည့္ယံုမွ်ျဖင့္ သိႏိုင္ပါေပ၏။ 

 http://www.ashintejaniya.com/

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သမိုင္း(အပိုင္း-၂)နိဂံုး

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါးမ်ိဳမႈေၾကာင့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံျဖစ္သြားေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၏ ယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ေသာ ပါဠိ၊သကၠတ ဘာသာစကားမ်ားကိုကား သံုးစြဲေနဆဲပင္ ျဖစ္ ပါသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေလေၾကာင္းကုမၼဏီတစ္ခု၏ နာမည္ကို ပါဠိဘာသာျဖင့္ မည့္ ေခၚ ထားပါတယ္။  ထိုေလေၾကာင္းလိုင္း၏ အမည္မွာပါဠိလို`ဂရုဍ´ (ဂဠဳန္)ဟုျဖစ္၏။

          ထို႔အျပင္ အင္ဒိုနီးရွား သမၼတ`ဆူကာႏို´၏အမည္မွာလည္း ပါဠိအသံထြက္ျဖင့္ `သုက ဏၰ ´ဟုျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပၸါယ္ကေတာ့ သု-လွပေသာ၊ကဏၰ-နား၊ဟုအဓိပၸါယ္ရ၏။ ယခုအခ်ိန္အထိ အင္ဒိုနီးရွားလူမ်ိဳးမ်ားကို မသိေအာင္ေက်ာကုန္းကို အမွတ္တမဲ့ထုလိုက္ပါက  လန္႔ဖ်တ္ၿပီး ``ဗုဒ္-ဗုဒ္၊ ဗုဒၶ-ဗုဒၶ ဟုေယာင္ယမ္းမည္တမ္းေလ့ရွိေနဆဲပင္ ျမန္မာလို`ဘုရား-ဘုရား-ဟုေယာင္ယမ္း ျခင္းႏွင့္ အတူပင္ျဖစ္ပါသည္။

          မူဆလင္တို႔သည္ ဗုဒၵသာသနာ့အေထာက္အထားမ်ားအား  အခြင့္ရလွ်င္ရသလို ဖ်က္ဆီး  ေလ့ရွိတာေၾကာင့္ စာေပအေထာက္အထားမ်ားမွာ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ရၿပီး။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓ အစရွိေသာ သာသနိက အေဆာက္အဦးမ်ားအားလည္းဖ်က္ဆီးေလ့ရွိတာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွ အကာအကြယ္ေပးထားရသည့္အေျခအေနသို႔ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။

          တရုတ္ပညာရွင္ခရီးသည္ အီဆိုင္(I-TSING) ၏မွတ္တမ္းအရ သီရိ၀ိဇယ (SRIVIJAYA) မင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေနခ်ိန္တြင္လည္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ထြန္လင္းခဲ့ေၾကာင္းသိရွိရေပသည္။AD-800, 900,စု ဆိုင္ရာဒရာ(SAILENDA)မင္းမ်ားလက္ထက္တြင္မူ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္  အထြန္းကား ဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး၊ မေလးကြ်န္းဆြယ္တစ္ခုလံုးႏွင့္ ဆုမၾတာ၊ဂ်ာဗား၊ဘာလီ၊ေဘာ္နီယို ကြ်န္းအား လံုးအထိ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေရာက္ရွိခဲ့သည္။

          ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးသည္ အံ့ၾသဖြယ္ရာေကာင္းေသာ ကမၻာေက်ာ္အေဆာက္ အဦးႀကီးျဖစ္ပါတယ္။ အာရွတခြင္တြင္တုမမွီေသာ အေဆာက္အဦးတခုပင္ျဖစ္၏။ ယင္းေဗာေရာ ဗုဓေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို AD,800 တြင္ တည္းထားေတာ္မူခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

          ပါဠိစာေပမွတ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ တတိယသဂၤါ ယနာ တင္ၿပီး BC.300 ခန္႔မွစတင္၍ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို မေရွ႕မေႏွာင္း လက္ခံရရွိခဲ့ၾက ေၾကာင္းသိရေပသည္။ ပထ၀ီအေနအထားအရ ျမန္မာႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတို႔သည္ သာသနာ့ သမိုင္းစဥ္အရ နီးစပ္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီး ညီရင္းအကိုသဖြယ္ ႏွစ္ျပည္ေထာင္တို႔သည္ သာသနာ ေတာ္  ဆိုင္ရာမ်ားကိုအတူတကြလက္တြဲခဲ့ၾကပါသည္။သို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ၀မ္းနည္းစရာေကာင္း ေလာက္ေအာင္ လံုး၀ျခားနားသြားခဲ့ၿပီျဖစ္၏။

          ဆ႒သဂၤီတိပုစၧက မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ အင္ဒိုနီးရွားသာသနာျပဳ မွတ္တမ္း မ်ားအရဆိုရေသာ္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၊ဂ်ာကာတာၿမိဳ႕မွ တကၠသိုလ္ ပါေမာကၡ မစၥတာဘြန္အန္ ဆိုသူ သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ မဟာစည္သာသနာ့ရိပ္သာသို႔ (၁၇.၁.၅၃)ေန႔တြင္ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားေတာ္ကိုသိျမင္နားလည္ၿပီး မည္သူမွမတိုက္တြန္းရပဲ သဒၶါတရားထက္သန္ကာ မဟာစည္ ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးအား ဥပဇၥ်ာယ္ျပဳ၍ ကမၼ၀ါစာဆရာေတာ္မ်ားအျဖစ္ မင္းကြန္းတိပိဋက ဆရာေတာ္ ၊သီဟိုဠ္ဆရာေတာ္ အရွင္အာနႏၵာေမတၱယ်(အဂၢမဟာပ႑ိတ)ႏွင့္ ဆရာေတာ္အ ရွင္ ဉာဏုတၱရ (အဂၢမဟာပ႑ိတ)မွ မစၥတာဘြန္အန္အား ျမင့္ျမတ္ေသာရဟန္းအျဖစ္သို႔  ကံေဆာင္ ေပးခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအင္ဒိုနီးရွား ရဟန္းေတာ္၏ ဘြဲ႔ေတာ္ကို `အရွင္ဇိနရကၡိတ´ဟု ဘြဲ႔အမည္ ေပးေတာ္မူခဲ့ၾကပါသည္။

          အင္ဒိုနီးရွားရဟန္းေတာ္ အရွင္ဇိနရကၡိတသည္ မိမိ၏ေမြးရပ္ေျမတြင္ စစ္မွန္ေသာ ဗုဒၶ သာသနာေတာ္ကို ျပန္လည္၍ မ်ိဳးေစ့ခ်ရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဇာတိေျမအင္ဒိုနီးရွားသို႔  ျပန္လည္ၾကြ ေတာ္မူခဲ့၏။သို႔ရာတြင္ အရွင္ဇိနရကၡတသည္ အမိေျမသို႔ ဗုဒၶသာသနာ ျပန္႔ ပြား ရန္လုပ္ေဆာင္ ဘို႔ေနေနသာသာ  တရက္တာမွ်ပင္တည္ခိုေနထိုင္ခြင့္ကို မူဆလင္တို႔က မေပးတာေၾကာင့္ စကာၤပူ ရွိ သီရိလကၤာဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းတြင္ ၾကြေရာက္သီတင္းသံုး ရရွာေလ၏။

          မူဆလင္ႏိုင္ငံတို႔တြင္ သူတပါးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၄င္းတို႔ျပဳလုပ္ေနက်အတိုင္း အသံခ်ဲ႕စက္ ျဖင့္ အသံကုန္ဟစ္ေအာ္ျခင္း၊ ႏြား၊ဆိတ္တို႔အား ရက္စက္စြာေခါင္းျဖတ္သတ္ျခင္း စသည္မ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကပါေသာ္လည္း  သူတို႔ႏိုင္ငံတြင္မူ ေအးၿငိမ္းလွေသာ တရားေတာ္ကိုေတာင္ ေဟာျပခြင့္ ေမတၱာပို႔သခြင့္အသာထား  သူႏိုင္ငံသားကိုပင္ တည္ခိုးေနထိုင္ခြင့္မရႏိုင္ရွာေပ။ ဗုဒၶဘာသာသို႔ ေျပာင္းသြားလို႔ဆိုၿပီး သတ္မျပစ္တာကိုပင္ ႀကံဖန္ေက်းဇူးတင္ရမလိုပင္။

          ယေန႕ဆိုလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္ အမ်ား ဆံုးႏိုင္ငံတခုျဖစ္လို႔ပင္ေနပါသည္။၁၉၈၇-ခုႏွစ္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ(၈၀)ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မူဆလင္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ခရစ္ယာန္ဦးေရ (၉)ရာ ခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ(၃)ရာခိုင္ႏႈန္းမွ် သာရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။  `သို႔ေသာ္ယခုအခ်ိန္တြင္မူကား ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္မ်ားမွာ (၁)ရာခိုင္ႏႈန္းပင္ မရွိေတာ့ပဲ  မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သြားၿပီျဖစ္သည္။

          ဗုဒၶဘာသာဆိုတာမ်ိဳးကလည္း သံဃာေတာ္မ်ား၏ အဆံုးအမတရားေတာ္ကို ရရွိမွသာ ေရရွည္တည္တံ့ႏိုင္သည္မဟုတ္ပါလား။ အင္ဒိုနိုင္ငံသည္ တပါးႏိုင္ငံသားရဟန္းေတာ္မ်ားအား ေက်ာင္းထိုင္ တရားေဟာျပဳခြင့္ေပးဘို႔ေနေနသာသာ သူ႔ႏိုင္ငံသားသံဃာေတာင္ အ၀င္မခံေပ ၊မူဆလင္တို႔ေျပာေျပာေနသည့္`ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္´ဆိုေသာစကားလံုးကို    ပ်က္ရည္ ျပဳေန သလိုပင္။ခုေနာက္ပိုင္းတြင္မူ ဗုဒၶရပ္ပြားေတာ္မ်ား၊ေစတီေတာ္မ်ားတည္ထားခြင့္ျပဳလာၾက၏။ သို႔ေသာ္ အေကာင္းသဒၶါတရားျဖင့္ ခြင့္ျပဳျခင္းမဟုတ္၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ လြန္စြာေပါမ်ား သည့္ အင္ဒိုတြင္ဗုဒၶရပ္ပြားေတာ္ ေစတီေတာ္မ်ားရွိေနသည့္ ေနရာမ်ားတြင္  သဘာ၀ေဘးအႏၱ ရာယ္ မက်ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ အကာအကြယ္သေဘာျဖင့္ခြင့္ျပဳျခင္းပင္ျဖစ္၏။

        ေစတီေတာ္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားသာရွိၿပီး ကိုးကြယ္ပူေဇာ္သူမရွိ ေသာအေျခအေနကား၀မ္း နည္းစရာပင္။ အေကာင္းဘက္ကေတြးေျဖသိမ္႔မည္ဆိုပါက  အႏွစ္သာရသာသနာေတာ္ ကြယ္ပၿပီးျဖစ္ ေသာ္လည္း အသြင္သ႑ာန္အေနျဖင့္ ရွိေနသည္ကိုပင္ ေက်နပ္ဂုဏ္ယူရမလိုပင္ျဖစ္၏။

          သာသနာႏွစ္၁၂-ရာစု AD,600.ေက်ာ္တြင္ဆုမၾတားကြ်န္းေတာင္ဘက္ေဒသ၊ ပလင္ ဘန္းၿမိဳ႕တြင္ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့သည့္ သီရိ၀ိဇယမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို အႀကီးအက်ယ္ ေထာက္ပန္႔ခဲ့ေသာ သာသနာျပဳမင္းတပါးျဖစ္သည္။၄င္းဘုရင္၏လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶသာသနာ ေတာ္သည္ တရုတ္ျပည္အထိပင္ ျပန္႔ပြားေအာင္သာသနာျပဳႏိုင္ခဲ့၏။ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာတကၠ သိုလ္ႀကီးမ်ားကိုတည္ေထာင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ထိုအထဲတြင္ သီရိ၀ိဇယဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးသည္ အလြန္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ၿပီး ပါဠိ၊သကၠတက်မ္းဂန္တို႔အား ကမၻာအရပ္ရပ္မွ လာေရာက္ပ ညာဆည္း ပူးခဲ့ရ၏။ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေတာ္တီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုရာစုႏွစ္အတြင္း၌ တည္ထားခ ဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

          သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၃၀၀) AD-700,ေက်ာ္တြင္ ဆုမၾတာဘုရင္ သီရိဗလ ပုတၱေဒ၀ မင္း ႀကီးသည္ မိမိပိုင္ဆုမၾတာကြ်န္းမွ ရြာငါးရြာႏွင့္ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္ ဂယာစီရင္စု မွရြာငါးရြာတို႔ကိုလဲ  လွယ္ ကာ နာလႏၵဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးအတြက္ ပညာေရးပေဒသာပင္စိုက္ထူခဲ့သည့္အထိ သာသနာေတာ္ကိုအင္ဒိုသားတို႔သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညိဳေလးစားခဲ့ၾကသည္။

          ၁၂-ရာစုတြင္ အာေရဗ်ႏိုင္ငံ၊ ပါရွားႏိုင္ငံႏွင့္ အိႏၵိယကမ္းေျခတေလွ်ာက္မွ မူဆလင္ ႏိုင္ ငံ မ်ားမွ ကုန္ုသည္ေရာင္ေဆာင္ နယ္ခ်ဲ႕ဘာသာေရးမ်က္ကန္းအစၥလာမ္၀ါဒီမူဆလင္တို႔သည္ အင္ ဒို ကြ်န္းဆြယ္မ်ားသို႔ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး ၄င္းတုိ႔မူ၀ါဒအတိုင္း အိမ္ရွင္တို႔၏ ဘာသာ သာသနာႏွင့္ လူမ်ိဳး တို႔ အား ေအာက္က်ေသာနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္၀ါးမ်ိဳခဲ့ၾကေလ၏။ ေနာက္ဆံုးတြင္ `မိုဂ်ိဳပလစ္ ´ေခၚ `ဂ်ာဗာ´ၿမိဳ႔ေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ကြ်န္းအားလံုးကို မူဆလင္မ်ားမွ အာဏာရရွိေ အာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္လိုက္ၾကသည္။

          မိုဂ်ိဳပလစ္ႏိုင္ငံ၏ဘုရင္သည္ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔မ၀င္လိုေသာေၾကာင့္ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ခဲ့ရွာေလ၏။ မိမိ၏အသက္ထက္ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကိုပို၍ ခ်စ္ေသာ ဘုရင္ႀကီး ပါေပတကား။ထိုမိုဂ်ိဳပလစ္ဘုရင္၏သားေတာ္သည္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ ကိုလက္ခံျခင္း မျပဳႏိုင္၍  အစၥလာမ္ဘာသာအတြင္းသို႔မ၀င္လိုၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ား၊ ပညာရွိမ်ား၊ ျပည္သူကိုေခၚေဆာင္ကာ ဘာလီကြ်န္းသို႔ထြက္ေျပးၿပီး ထိုကြ်န္းေပၚတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ ၾကသည့္အတြက္ ယေနတိုင္ဘာလီကြ်န္း၀ယ္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္၏ အရိပ္အေငြ႔မ်ား က်န္ရစ္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။

          ဤသို႔လွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္စြယ္တခုလံုးတြင္ မူဆလင္တို႔၏ ၀ါမ်ိဳအၾကမ္းဖက္မႈေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ဘကီးသည့္ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရေလ၏။ေရွ႕ သာသနာ့ဥေသွ်ာင္ ဆရာေတာ္မ်ား ၊ရည္ရြယ္ ခ်က္ႀကီးမားစြာျဖင့္ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာေတာ္မ်ိဳ႕ေစ့ခ် သာသနာျပဳခဲ့ရာ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံသည္ အခုအခ်ိန္တြင္မွာေတာ့ ေႏွာင္းေခတ္လူသားမ်ား၏ မသိလိုက္မသိဖာသာ ေၾကာင့္ ၾကမဲ့မႈ  တာ၀န္မေက်ပြန္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္မွာ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရသည္။

``အယူ၀ါဒ ဘာသာတရာမည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္မွန္ကန္ပါေသာ္လည္း ေစာင့္ထိန္းသူ ကာကြယ္သူမ်ား ညံ့ဖ်င္းပါက လွ်င္ျမန္စြာေပ်ာက္ကြယ္တတ္ပါတယ္´´

  ထို႔ေၾကာင့္ အမိျမန္မာျပည္မွ သာကီႏြယ္ဘြားျမည္ျပည္သားတို႔အေနျဖင့္ တခ်ိန္တခါက ဗုဒၶသာ သနာေတာ္  ေနေရာင္၊လေရာင္ပမာထြန္းလင္းခဲ့ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ ကမၻာႀကီး ကိုၿခိမ္းေျခာက္ ဆံုး ေသာ အႏၱရာယ္အျပဳဆံုးေသာ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့  အီရတ္၊အီရန္၊အာဂနစၥတန္၊ ပါကစၥတန္၊ တာက စၥတန္၊ ဥဘကၠစၥတန္၊ ေဂၚဒန္၊ဆီးဒီယားတို႔ကဲ့သို႔မျဖစ္ေစရန္ ကမၻာ့ကေပးေသာ မူဆလင္ အႏၱရာယ္သခၤန္းစာကိုအရယူကာ ဆရာ၊ဒကာလက္တြဲကာျဖင့္ အမ်ိဳးဘာသာ၊သာသနာေတာ္ကို ကာကြယ္ၾကပါစို႔။

          ကမၻာကေပးေနေသာ မ်ားျပားလွေသာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ မူဆလင္အႏၱရာယ္ သခၤန္းစာကိုမယူႏိုင္ဘူးဆိုလွ်င္ေတာ့  မိမိတို႔ထက္မိုက္ေသာ၊ မိမိတို႕ထက္ညံ့ေသာ၊ မိမိတို႔ ထက္တာ၀န္မေက်ေသာ၊ မိမိတို႔ထက္ သမိုင္း၏တရားခံဆိုးမ်ားရွိေတာ့မည္မ ဟုတ္ေ ၾကာင္း ေျပာၾကားရင္ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရပါေတာ့သတည္း။







     


*ဓမၼေစတီ ဆရာေတာ္၏ မဟာဘြဲ႔ယူစာတမ္းအား အထူးမွီျငွမ္းပါသည္။

မိမိအက်ိဳး၊တပါးသူ၏အက်ိဳး၊သည္ပိုးရြက္ေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္ၾကပါေစ

ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ

(ကိုလံဘို၊သီရိလကၤာ)


( From Facebook )

ဗမာစစ္သားမ်ား သခၤန္းစာယူရန္

၁၉၄၂-ခုႏွစ္ ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုန္းတြင္ BIA မွ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္) ပါ၀င္ ပတ္သက္ခဲ့ေသာ သမိုင္းမွန္ကို လက္ရွိရခိုင္ပဋိပကၡ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေရးအတြက္ သခၤန္းစာယူႏိုင္ရန္ တင္ျပထားပါသည္။

(က) ဆူပူမႈလား?၊ ခုခံမႈလား?

ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုန္းကို အျမစ္ျပတ္ေျဖရွင္းရန္ BIA ေခၚ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္က အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးစားၾကသည္။

အဓိကရုန္းတြင္ ေခါင္းေဆာင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္အမ်ိဳးသား ဦးသိန္းေက်ာ္ေအာင္ႏွင့္ ဦးေက်ာ္ယတို႔အား မင္းျပားၿမိဳ႕၌္ ဖမ္းဆီးလိုက္သည္။ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ဦးဘံုေပါက္သာေက်ာ္တို႔က ေတာင္းပန္ညႇိႏႈိင္း၍ အသက္ခ်မ္းသာေပးခဲ့သည္။

ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕)သို႔ ေရာက္ေသာအခါ ေဆြးေႏြးညႇိႏိႈင္းရန္ရွိသျဖင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သို႔ လိုက္လာခဲ့ရန္ ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ ဦးထြန္းလွေအာင္က လာေတြ႔သည္။

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ နန္းရာကုန္းေပၚရွိ BIA စခန္းတြင္ ဦးထြန္းလွေအာင္ကို ေခၚထားသည္မွာ သံုးရက္ရွိၿပီ။ ဤရက္မ်ားအတြင္း ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္တခုလံုး ေက်းရြာမ်ားသို႔ ေမာင္းခတ္၍ေၾကျငာသည္။ BIA ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္) တရားေဟာမည္ျဖစ္၍ တအိမ္တစ္ေယာက္က် မလာမေနရ ၿမိဳ႕ေဟာင္းၿမိဳ႕ ေဘာလံုးကြင္းသို႔ လာရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း။

ေဘာလံုးကြင္းတြင္ စုေ၀းေရာက္ရွိေနေသာ လူထုပရိသတ္ႀကီးက ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ဆင္းလာႏိုးႏွင့္ နန္းေတာ္ကုန္း၏ ေတာင္ဘက္ေလွကားကို တေမွ်ာ္ေမွ်ာ္ ၾကည့္ေနၾကသည္။

မေမွ်ာ္လင့္ေသာျမင္ကြင္း ေပၚလာေသာအခါ ပရိသတ္တခုလံုး “ဟင္” “ဟယ္”ျဖစ္သြားၿပီး ပထမ အ့ံၾသတႀကီး ေငးၾကည့္ေနၾကသည္။ ေနာက္သတိ၀င္လာေသာအခါ ထျပန္ရန္ႀကိဳးစားၾကသည္။ တဦးတေယာက္မွ် ျပန္သြား၍ မရႏိုင္ေတာ့၊ စစ္သားမ်ားက ထြက္ေပါက္အားလံုးကို ပိတ္ထားၾကၿပီ၊ ပရိသတ္ကို ေသနတ္ျဖင့္ ခ်ိန္ရြယ္၍ ၿငိမ္ၿငိမ္ထိုင္ေနရန္ ညႊန္ၾကားသည္။

ေနာက္ျပန္ႀကိဳးတုပ္၍ ေခၚလာေသာ ဦးထြန္းလွေအာင္ကို ကားစင္တင္လိုက္ၾကသည္။ ဗိုလ္ရန္ေအာင္၏ မိန္႔ခြန္းမွာ တိုတိုတုတ္တုတ္။ အဂၤလိပ္အဆုတ္၊ ဂ်ပန္အတက္၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကင္းမဲ့ေနခ်ိန္ ကုလား-ရခိုင္ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုန္းကိုဖန္တီး၍ ဆိုးသြမ္းခဲ့သူ ဦးထြန္းလွေအာင္အား စံနမူနာျပသည့္အေနျဖင့္ လူထုေရွ႕တြင္ပင္ သတ္ျဖတ္မည္။ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုန္းကို ဖန္တီးတိုက္ခိုက္သူမ်ား ဦးထြန္းလွေအာင္ကဲ့သို႔ ေသရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း။

ဦးထြန္းလွေအာင္ကို ေနာက္ဆံုးအခြင့္အေရးေပးသည့္အေနျဖင့္ ေတာင္းဆိုခြင့္ေပးရာ၊ ဘုန္းႀကီးတပါးကို အလွဴအဒါန္းျပဳလုပ္လိုေၾကာင္းႏွင့္ ရခိုင္လူထုကို တရား တနာရီေဟာခြင့္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုသည္။ ဗိုလ္ရန္ေအာင္က ခြင့္ျပဳလိုက္သည္။

အနီးဆံုး ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတေက်ာင္းမွ ဆရာေတာ္တပါးအား ပင့္လာၾကသည္။ ခါးတြင္လိပ္၍ ယူေဆာင္လာေသာ ပိုက္ဆံအနည္းငယ္ကို စစ္သားမ်ားအား ဦးထြန္းလွေအာင္က ထုတ္ယူေစၿပီး ဆရာေတာ္အား ကပ္လိုက္သည္။

ငယ္စဥ္ကပင္ အလွဴေရစက္ လက္ႏွင့္မကြာ ႀကီးစြာျပဳက်င့္ ေနထိုင္လာခဲ့ပါသည္။ ယခုအလွဴသည္ တပည့္ေတာ္၏ ေနာက္ဆံုးအလွဴျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ နည္းပါးေသာ္လည္း လက္ခံေတာ္မူပါဘုရားဟု လက္အုပ္ခ်ီ မကန္ေတာ့ႏိုင္ေသာ္လည္း ပါးစပ္ျဖင့္ ကန္ေတာ့လိုက္သည္။

ၿပီးသည္ႏွင့္ တရားစေဟာေတာ့သည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ႀကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ခဲ့ေသာ သမိုင္းကို အတိုခ်ဳပ္ ေဟာေျပာသည္။ ကုလား-ရခိုင္အဓိကရုန္း ျဖစ္ေပၚလာပံု၊ ယိုင္သည္ရြာေစ်းရွိ မိမိႏွင့္ရခိုင္မ်ား စုဖြဲ႔၍ ေရာင္းခ်ေနေသာ အသင္းပိုင္ဆိုင္ခန္းကို ကုလားမ်ားက ၀ါဦးလျပည့္ေန႔ ဥပုဒ္လာေစာင့္ေနၾကေသာ အခ်ိန္တြင္ ဆိုင္ကိုေဖါက္၀င္၍ ဆိုင္ရွိပစၥည္းမ်ားကို ဖ်က္ဆီးျပျခင္းျဖင့္ ရခိုင္မ်ားကို ရန္စလာပံု၊ ယိုင္သည္ကုလားရြာတြင္ အဂၤလိပ္စစ္တပ္မွ ေနာက္ခ်န္တပ္သား ရာဂ်ပုတ္ ကုလားစစ္သားမ်ား ေရာက္ရွိေန၍ ကုလားမ်ားဖက္မွ ၀င္တိုက္ခဲ့ပံု၊ မိမိတို႔ဘက္မွ ၿဗိတိသွ်တပ္ေျပး ကရင္ရဲေဘာ္အနည္းငယ္က ၀င္တိုက္ခဲ့ပံု၊ ေနာက္ဆံုး ရခိုင္တြင္ ယခင္ကပင္ ေနထိုင္လာခဲ့ေသာ ဌာေနကုလားမ်ားကိုယ္က ကုလားႏွင့္ရခိုင္ ပဋိပကၡျဖစ္ရျခင္းသည္ ေနာက္မွ၀င္လာေသာ ကုလားမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟု အသစ္၀င္လာေသာ ကုလားမ်ားကို ေမာင္းထုတ္ၾကပံု၊ လူသစ္ကုလားမ်ား အေနျဖင့္လည္း ေအးေအးေဆးေဆး ကိုယ့္ျပည္ကိုကိုယ္ ျပန္လိုလွ်င္ ျပန္ခြင့္ျပဳခဲ့ရံုသာမက ခရီးလမ္းတြင္ အႏၱရာယ္ မက်ေရာက္ႏိုင္ေစရန္ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္အထိ မိမိတို႔က တာ၀န္ယူ ပို႔ေဆာင္ေပးခဲ့ပံု၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစျပဳလာေသာ အေျခအေနတြင္ BIA တပ္ မိမိတို႔ရြာမ်ားသို႔ ေရာက္လာၿပီး ၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးရန္ ဖိတ္ေခၚခဲ့ပံု၊ အဟုတ္ေဆြးေႏြးမည္ထင္သျဖင့္ မိမိဖာသာမိမိ လိုက္လာခဲ့ပံု၊ ေနာက္ဆံုး ယခုအေျခအေနမ်ားသို႔ ေရာက္ရပံု၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ေသာ ကရင္စစ္သားကေလးမ်ားကပင္ အေရးႀကီး ေသြးနီးစကားႏွင့္အညီ ရခိုင္မ်ားဘက္မွ ကာကြယ္ေပးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ေသာ ဗမာမ်ားက မိမိအား ဤသို႔လုပ္ႀကံလိမ့္မည္ဟု အိပ္မက္ပင္ မမက္ခဲ့ပံု၊ ဗမာကို ယံုၾကည္ခဲ့သျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ႀကီး ေပ်ာက္ဆံုးသြားကာ ရခိုင္လူမ်ိဳး ေျခာက္သိန္းေက်ာ္ အသတ္ခံခဲ့ရသည္ကိုပင္ သခၤန္းစာမယူခဲ့ေသာ မိမိသည္ ယခု အသက္ဆံုးရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။

ကၽြန္ေတာ့္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္းသည္ ၁၇၈၄-ခုႏွစ္ ရခိုင္ျပည္ကို ဗမာက်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္စဥ္က သတ္ျဖတ္မႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္သည္။ ေနာင္လာေနာက္သား ရခိုင္မ်ားတို႔ ဗမာကိုမယံုၾကည္ၾကဖို႔ ကၽြန္ေတာ့္ျဖစ္ရပ္ကို သခၤန္းစာယူႏိုင္ၾကလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္ေသရက်ိဳးနပ္သည္။ အစဥ္အဆက္ဆက္ေသာ ရခိုင္အာဇာနည္မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ကၽြန္ေတာ္ရဲ၀ံ့စြာ အေသခံသြားမည္။ ဗမာမ်ားဂတိေဖါက္ဖ်က္ သစၥာပ်က္ခဲ့သည္မွာ သမိုင္းတြင္ အႀကိမ္မ်ားစြာရွိခဲ့ၿပီ၊ ရခိုင္ျပည္ ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္မွာလည္း ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းက ဂတိဖ်က္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အေနာက္ဘက္ မ်က္ႏွာစာတြင္ ကုလားရန္ကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခုခံကာကြယ္ေနရေသာ ရခိုင္ႏိုင္ငံသည္ တျဖည္းျဖည္း အင္အားခ်ိနည္းလာသည္၊ တိုင္းျပည္အင္အား ခ်ိနည္းမႈေၾကာင့္ ဗဟိုထိန္းခ်ဳပ္မႈ ပ်က္စီးလုလုျဖစ္ၿပီး ေဒသအသီးသီး သူတလူငါတမင္း ျဖစ္ေနခ်ိန္ လူမ်ိဳးျခား၊ ဘာသာျခားမ်ား၏ လက္ေအာက္ က်ေရာက္မသြားေစရန္ ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းအား ထိန္းသိမ္းေပးရန္ စစ္ပန္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္ျပည္ကိုေရာက္သည္ႏွင့္ ဂတိဖ်က္ၿပီး ရခိုင္ထီးနန္းကိုၿဖိဳဖ်က္၊ ရခိုင္မ်ားကို မ်ိဳးျဖဳတ္ သတ္ျဖတ္ေတာ့သည္၊ ဘယ္ေနရာမွာ ဘယ္မွ်သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားကို ဘယ္မွ်သတ္ခဲ့သည္၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ားကို ဘယ္ေနရာမွာ သတ္ခဲ့သည္ စသည္ျဖင့္ ေနရာေဒသ၊ အေရအတြက္ အတိအက်ႏွင့္ ရက္စက္မႈအေပါင္း သရဖူေဆာင္းခဲ့သည္ကို သတ္နည္း သတ္ဟန္မ်ားကအစ ေဟာေျပာေနရာ ခြင့္ျပဳထားေသာအခ်ိန္ တနာရီေစ့ေအာင္ပင္ မေစာင့္ႏိုင္ေတာ့၊ အနာေပၚ တုတ္က်၍ ေဒါသ အမ်က္ထြက္ေနေသာ ဗိုလ္ရန္ေအာင္က စစ္သားမ်ားကို စစ္ေရးျပရန္အမိန္႔ေပးသည္။

စစ္သားမ်ား ကားစင္ႏွင့္ လူထုအၾကားတြင္ ဘယ္ညာ၊ဘယ္ညာေအာ္၍ စစ္ေရးျပၾကၿပီးသည္ႏွင့္ က်ားထိုးရန္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္က အမိန္႔ေပးသည္။

ဦးထြန္းလွေအာင္ ရင္၀ကို စစ္သားတစ္ဦးက လွံစြပ္ျဖင့္ အားကုန္ထိုးသြင္းလိုက္သည္။ ဦးထြန္းလွေအာင္ တရားေဟာမပ်က္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ထိုးသည္၊ ေသြး၀တ္ရံုလႊမ္းၿခံဳထားေသာ ဦးထြန္းလွေအာင္သည္ တရား ေဟာေကာင္းဆဲ။

သံုးခ်က္ေျမာက္ထပ္ထိုးရန္ အမိန္႔ေပးလိုက္သည္။ ထိုသံုးခ်က္ေျမာက္တြင္ “ထြန္းလွေအာင္ဆိုတာ လူေသသြားေပမဲ့၊ ရခိုင္သမိုင္းမွာ နာမည္မေသႏိုင္ေတာ့”ဟု အသံကုန္ေအာ္ေျပာၿပီး ေခါင္းငိုက္စိုက္က် ၿငိမ္သက္သြားသည္။

မၿငိမ္ႏိုင္သူက ဗိုလ္ရန္ေအာင္။ နတ္ပူးသလို တဆတ္ဆတ္တုန္ေနသည္။ လူထုဘက္ကို ၾကည့္လိုက္ေသာအခါ အားမတန္၍ မာန္ေလွ်ာ့ကာ အံႀကိတ္ခံေနၾကေသာ ရခိုင္သားမ်ားႏွင့္၊ တေယာက္ႏွင့္တေယာက္ ေပြ႔ဖက္၍ ေခါင္းမေဖၚႏိုင္ေအာင္ ငိုေၾကြးေနၾကေသာ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးမ်ား။ သည္ၾကားထဲ BIA တပ္ထဲမွ ရခိုင္ရဲေဘာ္အမ်ားစုက လက္နက္မ်ားကိုအပ္၊ ယူနီေဖါင္းကိုပင္ ခ်က္ခ်င္းခၽြတ္ေပးၿပီး တပ္မွထြက္သြားၾကသည္။

ကုလားမ်ားကို တိုက္ခိုက္ခဲ့၍ ဆိုးသြမ္းယုတ္မာသူအျဖစ္ မိမိက စံနမူနာျပ သတ္ျဖတ္ခဲ့ေသာ္လည္း အသတ္ခံရသူက မိမိအား လူယုတ္မာႀကီးအျဖစ္ ပံုေဖၚသြားခဲ့ၿပီ။ လွံစြပ္ႏွင့္ထိုးေနသည္ကို အပ္ဖ်ားႏွင့္ ထိုးသေလာက္ပင္ နာၾကင္မႈကိုမျပပဲ ေသသည္အထိ မိမိအား အာခံသြားခဲ့သည္။

ညေန ၿမိဳ႕လူႀကီးမ်ားႏွင့္ေတြ႔ခ်ိန္တြင္ မိမိလက္လြန္သြားေၾကာင္း ဗိုလ္ရန္ေအာင္က ၀န္ခံလိုက္သည္။

(ခ) ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလား?၊ င/ရဲလား?

ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္ နတ္ျမစ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းထိ ဆုတ္ခြာသြားၿပီးေနာက္ မိမိတို႔၏ ေရွ႕ကာအတားအဆီးအျဖစ္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာနယ္မွ ကုလားမ်ားကို အေပ်ာ္ထမ္းတပ္မ်ားဖြဲ႔စည္း၍ လက္နက္မ်ား တပ္ဆင္ေပးထားခဲ့သည္။ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ေရွ႕တိုးလာေသာ ဂ်ပန္တပ္မ်ားကို ေထာက္လွမ္းရန္ႏွင့္ ေႏွာင့္ယွက္ဟန္႔တား တိုက္ခိုက္ရန္ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ကုလားမ်ားသည္ ဂ်ပန္ကိုမတိုက္၊ ဂ်ပန္ေရာက္မလာမီကပင္ ယင္းေဒသရွိ ရခိုင္မ်ားကို အျပတ္ရွင္းေတာ့သည္။ ေမာင္ေတာတနယ္လံုး ရခိုင္မ်ား ျပဳတ္ျပဳတ္ျပဳန္းကုန္ၿပီး ဘူးသီးေတာင္ကို ၀ိုင္းရံ၍ အားစမ္းတိုက္ခိုက္ေနၾကသည္။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕တြင္ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အၾကြင္းအက်န္ ရခိုင္ပုလိပ္အခ်ိဳ႕ႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ားက ၿမိဳ႕ကိုမဆုတ္မနစ္ ခုခံေနၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ BIA က ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ကို ေသနတ္တစ္ခ်က္မေဖါက္ရပဲ သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ဘူးသီးေတာင္ ဘဏ္တိုက္မွ ေငြသိန္းေပါင္း ႏွစ္ဆယ္ကို သိမ္းယူလိုက္သည္။ ရခိုင္ပုလိပ္မ်ားႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ားထံမွ ေသနတ္အလက္ ႏွစ္ရာကိုလည္း သိမ္းယူလိုက္သည္။

မိမိတို႔ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္မွ လံုၿခံဳေရးတာ၀န္ ယူထားလိုက္ၿပီျဖစ္ျခင္းေၾကာင္း ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားလက္ထဲတြင္ ေသနတ္လက္နက္ ထားရွိရန္ မလိုေတာ့၊ ကုလားမ်ားႏွင့္ျဖစ္ပြားေနေသာ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုန္းကို မိမိတို႔က ညႇိႏိႈင္းေျဖရွင္းေပးမည္။

ကုလားမ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကမ္းလွမ္းလိုက္သည္။ ကုလားမ်ားက ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းရန္ ကိုယ္စားလွယ္လႊတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုသည္။ BIA မွ ဗိုလ္ရန္ေနာင္ႏွင့္ ဗိုလ္မ်ိဳးညြန္႔ႏွစ္ဦးတို႔ကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ လႊတ္လိုက္သည္။

ကုလားမ်ားက ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မေဆြးေႏြးမီ ထမင္းစားပြဲႀကီး ျပင္ဆင္ထားသည္။ ထမင္းစား၀ိုင္းတြင္ ေသနတ္ကို ေဘးတြင္ခ်၍ BIA ကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ဦး ၀င္ထိုင္လိုက္ၾကသည္ႏွင့္ ေနာက္ဘက္မွ ကုလားမ်ားက ဖမ္းခ်ဳပ္၊ အျပင္ဆြဲထုတ္ကာ လည္ပင္းကိုလွီးျဖတ္၍ ဟာလာလုပ္လိုက္ၾကသည္။

ဧရာမထမင္းစားပြဲႀကီးကို မိမိတို႔အတြက္ လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ ႀကိဳဆိုမႈဟု ထင္မွတ္ခဲ့ေသာ BIA ကိုယ္စားလွယ္ေတာ္ႀကီးႏွစ္ဦး ျမင္သာျမင္ရ မစားခဲ့ရပဲ၊ ကိုယ္တိုင္က ယဇ္ေကာင္ဘ၀ က်ေရာက္သြားသည္။ ထမင္းစားပြဲႀကီးကား ကုလားမ်ားအတြက္ ေအာင္ေသေအာင္သား စားေတာ္ပြဲႀကီးတခုသာ။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာႀကီး ဗိုလ္ရန္ေအာင္ (ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္) သည္ မည္သို႔မွ မတတ္ႏိုင္ေတာ့။

ကုလားမ်ား၏ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားက ပို၍ျပင္းထန္လာသည္။ သည္ၾကားထဲ အဂၤလိပ္ ဒီ၀ီဇံတပ္မႀကီး ခ်ီတက္လာၿပီဟု ကုလားမ်ားက လုပ္ႀကံ သတင္းလႊင့္ၾကရာ BIA ဗမာစစ္သားမ်ား ဆုတ္ခြာခ်င္လာၾကသည္။ ဦးဘံုေပါက္သာေက်ာ္ အစရွိေသာ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ကုလား လက္နက္ကိုင္မ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း၊ အဂၤလိပ္တပ္ မဟုတ္ေၾကာင္း မည္သို႔ပင္ နားခ်ေစကာမူ ေသြးပ်က္ေနေသာ ဗမာစစ္သားမ်ားက ဆုတ္ခြာရန္သာ ေျပာလာၾကသည္။

“ပရိုဂရက္” (Progress) သေဘၤာေပၚတြင္ စစ္သားအားလံုး တက္ေရာက္ၿပီးခါမွ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ ဆုတ္ခြာမည္ကို ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ား သိသြားၾကသည္။

မေနရဲၾကေတာ့။ အဓိကရုန္းကို ကာကြယ္ေပးမည္ဆိုေသာ BIA စစ္သားမ်ားပင္ ဆုတ္ေျပးေနၾကၿပီ။ လူမ်ိဳးေရးအဓိကရုန္း ဆက္မျဖစ္ရန္ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ မိမိတို႔၏ လက္နက္မ်ားကိုလည္း သိမ္းယူသြားၾကေသးသည္။

အတူလိုက္ပါရန္ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူ၊ ၿမိဳ႕သားမ်ား စုၿပံဳဆင္းလာၾကသည္။ စစ္သားမ်ား၏ “ပရိုဂရက္”သေဘၤာေပၚသို႔ တက္ရန္ တားဆီးခံရေသာအခါ၊ စက္ပ်က္ေနေသာ “ မင္း၀” သေဘၤာကို ဆြဲယူေပးရန္ ေတာင္းပန္ၾကသည္။ ဗိုလ္ရန္ေအာင္က သေဘာတူ၍ “မင္း၀” သေဘၤာသို႔ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ား မဆန္႔မၿပဲတက္ၾကသည္။

ႀကိဳးျဖင့္ဆြဲလွ်က္ ထြက္လာသည္။ ျမဳတ္လု ျမဳတ္ခ်င္ ျဖစ္ေနေသာ “မင္း၀” သေဘၤာေပၚတြင္ ေၾကာက္အား လန္႔အားႏွင့္ လူးလြန္႔ေနၾကရာ သေဘၤာေစာင္းလာသည္။ မိမိတို႔၏ သေဘၤာပါ နစ္ျမဳတ္သြားမည္ကို စိုးရိမ္လာေသာ ဗိုလ္ရန္ေအာင္က ႀကိဳးျဖတ္ရန္ အမိန္႔ေပးလိုက္၍ ဆြဲထားေသာႀကိဳးကို ျဖတ္ပစ္လိုက္သည္ႏွင့္ “မင္း၀”နစ္ျမဳတ္ရေတာ့သည္။

ကယ္ပါ၊ ကူပါ တစာစာ ေအာ္ေနၾကေသာ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သား ေလးရာေက်ာ္အား ေမယုျမစ္က ၀ါးမ်ိဳေနသည္ကို မသိက်ိဳးကၽြမ္ စြန္႔ခြာလွ်က္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္၏သေဘၤာ စစ္ေတြသို႔ ဆက္လက္ထြက္ခြာသြားသည္။

ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုန္းကို ၿငိမ္းခ်မ္းေအာင္ လုပ္ေပးမည့္ ကယ္တင္ရွင္ႀကီး ဗိုလ္ရန္ေအာင္ အႀကီးအက်ယ္ စိတ္မေကာင္း ခံစားရသည္ဟုဆို၏။

စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္ၿပီး မၾကာမီ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ကို ကုလားမ်ား အလံုးအရင္းျဖင့္ တိုက္ေနၿပီဟူေသာ သတင္းစကားေၾကာင့္ ရခိုင္ရဲေဘာ္မ်ား၏ ေတာင္းဆိုခ်က္အရ BIA တပ္စုတစ္စုကို စက္ေလွတစ္စီးျဖင့္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕သို႔ လႊတ္လိုက္သည္။ သို႔ေသာ္ မရေတာ့။ လမ္းခုလပ္ ခြဆံုရြာေရာက္သည့္ႏွင့္ ကုလားမ်ားက ကမ္းမွလွမ္းပစ္၍ စက္ေလွျမဳပ္ၿပီး အားလံုးေသကုန္သည္။

ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕၏ ေနာက္ဆံုးအေျခအေနကို ေအာက္ပါမိသားစုတစ္ခု၏ ျဖစ္ရပ္က ပံုေပၚေစလိမ့္မည္။

ကုလားမ်ား ၿမိဳ႕ထဲသို႔ ၀င္လာၿပီ။ ေလွေပၚတက္၍ ထြက္ေျပးၾကသည္။ မိမိတို႔ အိမ္ႀကီးအား ကုလားမ်ားက မီးရိႈ႕လိုက္သည္ကို ျမင္ေနရသည္။ ကုလားေလွမ်ား ၀ဲယာညႇပ္၍ လာေနၾကသည္။ တဘက္ကမ္းသို႔ ဦးတည္ေလွာ္ခတ္သြားရာ ကမ္းေပၚမွာ ကုလားေပါင္းမ်ားစြာ ဘြားခနဲေပၚလာသည္။ ဓါးကို ေထာင္ျပေနၾကသည္။ “လာခဲ့၊ လာခဲ့ ႏြားလွီးသလို လွီးမည္”ဟု ေျပာင္ျပေနၾကသည္။

ညီမျဖစ္သူက “ေမာင္ႀကီး ကၽြန္မ ကုလားမယားအျဖစ္ မခံႏိုင္၊ ကၽြန္မဂုတ္ကို ဓါးျဖင့္ခုတ္၍ အယင္သတ္ေပးပါ”ဟု ေတာင္းပန္ေနသည္။

အမႀကီးကလည္း “ငါလည္း ကုလားမယားအျဖစ္ မခံႏိုင္၊ ငါ့ကိုပါသတ္ေပးပါ”ဟု ေတာင္းဆိုလာသည္။ အေမႏွင့္ အဘြားတို႔ကလည္း “ကုလားလက္ထဲ ဠင္းတဆြဲသလို အေသမခံႏိုင္၊ ငါတို႔ကိုလည္း အယင္ခုတ္သတ္လိုက္”ဟု ေတာင္းဆိုလာသည္။

ေမာင္ႀကီးႏွင့္ ေမာင္ေလးတို႔က “ညီမႏွင့္ အမကိုေတာ့ ခုတ္သတ္မည္၊ အေမႏွင့္ အဘြားကိုေတာ့ လက္မတင္ေကာင္း၍ မသတ္ႏိုင္”ဟုေျပာေသာ္လည္း၊ မိခင္က “ငါ့သားတို႔ကို ငါတို႔ခြင့္ျပဳသည္၊ ခြင့္လႊတ္သည္၊ ငါတို႔ကို သတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ ကုလားယုတ္မ်ားကို ေသႏိုင္သမွ် မ်ားမ်ားေသေအာင္ ခုတ္ၿပီး မင္းတို႔လည္း မလြတ္ႏိုင္လွ်င္ အေသခံၾကေလာ။ ဤတိရစၦာန္မ်ားလက္ထဲမွာ အသက္ရွင္လွ်က္ျဖင့္ လံုး၀ အဖမ္းမခံၾကေလႏွင့္။”

(ဂ) စကားခ်ပ္

(၁) ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္၀င္ ဗိုလ္ရန္ေအာင္သည္ ဦးထြန္းလွေအာင္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့မႈ၊ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕သူၿမိဳ႕သားမ်ားကို ေသေစခဲ့မႈ ၀ဠ္ေၾကြးေၾကာင့္ထင္သည္၊ ၁၉၆၇-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၆-ရက္ေန႔၌ ဗကပ (ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ) ၏ ျဖဳတ္ထုတ္သတ္ စီမံကိန္းတြင္ ရက္ရက္စက္စက္ အသတ္ခံလိုက္ရသည္။

ဗကပ ဗဟိုစခန္းတြင္ ဗုိလ္ရန္ေအာင္အား စြဲခ်က္မ်ား တစ္ေယာက္တစ္မ်ိဳး ၀ိုင္းတင္ၾကရာ၌ သခင္ဇင္၏ စြဲခ်က္တြင္ ဘူးသီးေတာင္မွာ သေဘၤာျမဳပ္၍ လူအမ်ားအျပား ေသေစခဲ့မႈ၊ ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုန္းကို ကိုင္တြယ္မႈ အမွားေၾကာင့္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာနယ္ရွိ ရခိုင္မ်ားစြာ အသက္ဆံုးရႈံးခဲ့ရမႈအတြက္ တာ၀န္ရွိသည္ဟု စြပ္စြဲခဲ့သည္။

သားလတ္ ရဲေဘာ္ေစာမင္းကပါ အေဖအရင္းကို သစၥာေဖါက္အျဖစ္ စြဲခ်က္တင္၍ ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ သူကိုယ္တိုင္ လာသတ္လိုသည္ဟု စာေရးသားခဲ့သည္။

စိတ္ေရာ၊ လူကိုပါ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွိပ္စက္ျခင္း၏ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ေတာ့၍ ၁၉၆၇-ခု၌ ႏို၀င္ဘာလ ၁၅-ရက္ေန႔ကပင္ အက္စ္ပရင္ေဆး ၃၃-လံုးေသာက္ကာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ သတ္ေသရန္ႀကိဳးစားသည္။ မေသႏိုင္လိုက္။

ေျခေထာက္တြင္ သစ္တံုးခ်ိတ္ဆြဲ၍ တိရစၦာန္ရိုင္းမ်ားကဲ့သို႔ ၀ါးရံုပင္တြင္ ခ်ဥ္ေႏွာင္ထားျခင္းေၾကာင့္ နမိုးနီးယား၀င္ကာ ေသလုေမ်ာပါး ျဖစ္လာသည္ကို ခ်က္ခ်င္းမေသေစရန္ ပဋိဇီ၀ေဆးမ်ား ထိုးသြင္းေပးသည္။ တံေတြး ၀ိုင္းေထြးၾကၿပီး ေသးအလူးလူး၊ ေခ်းအလူးလူး ျဖစ္ေနေသာ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ကို ၀ါးရင္းတုတ္မ်ားျဖင့္ ရိုက္ႏွက္၍ မခ်ီမဆန္႔ အသက္ထြက္ေစခဲ့သည္။

(၂) ဦးထြန္းလွေအာင္ကား မေသႏိုင္ေတာ့။ ကုလား နယ္ေျမခ်ဲ႕မႈ ရွိေနသမွ် ရခိုင္သားမ်ား တြန္းလွန္ေနၾကမည္။ ရခိုင္သားမ်ား ခုခံတြန္းလွန္ေနသမွ် သူလုပ္ခဲ့ေသာ လုပ္ရပ္မ်ားသည္လည္း ဆက္လက္ ရွင္သန္ေနမည္။

၁၉၄၂-ခုႏွစ္ ကုလား-ရခိုင္ အဓိကရုန္းတြင္ သူ႔အားပါ၀င္ေစခဲ့ေသာ ယိုင္သည္ရြာသည္၊ ၂၀၁၂-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၃-ရက္ေန႔က မီးရိႈ႕ခံလိုက္ရၿပီ။ ရာဇ၀င္ေၾကြးေလာ၊ အရိုးတြန္ျခင္းေလာ မေျပာတတ္။ ေသခ်ာသည္ကား ရခိုင္သမိုင္းရွိေနသမွ် ဦးထြန္းလွေအာင္သမိုင္းက ရွင္သန္ေနမည္သာ။

(၃) ၁၈၁၀-ႏွင့္ ၁၈၁၆-ၾကားကာလတြင္ ရခိုင္ျပည္၌ လူဦးေရ ၁-သန္းေက်ာ္ရွိခဲ့သည္။ ဗမာဘုရင္ လက္ထဲမွ ရခိုင္ျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းယူၿပီး ၁၈၂၆-ခုႏွစ္တြင္ လူဦးေရစာရင္း ေကာက္ယူေသာအခါ ရခိုင္ျပည္၌ လူဦးေရ (၁၀၀၀၀၀) တစ္သိန္းသာ က်န္ေတာ့သည္။

(၄) ယခုျဖစ္ပြားေနေသာ ပဋိပကၡတြင္ လိုအပ္သည္ထက္ပို၍ ရခိုင္မ်ားကို ႏွိမ္နင္းသတ္ျဖတ္ေနေသာ ဗမာစစ္ဗိုလ္၊ စစ္သားမ်ားသည္ အထက္ပါ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ကို သခၤန္းစာ ယူၾကေစလိုသည္။ ပဋိပကၡ တားဆီးရံုထက္ ပိုလြန္၍ ရခိုင္မ်ားအား ဖိႏွိပ္ျခင္းသည္ မွန္သလား?၊ ရခိုင္မ်ားထံမွ ထင္းခုတ္မည့္ ဓါးပါမက်န္ လက္နက္မ်ား သိမ္းဆည္းျခင္းသည္ မွန္သလား?။

(၅) အထက္ပါ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ တင္ျပခ်က္သည္ ဗမာမုန္းတီးေရး တင္ျပခ်က္ျဖစ္သည္ဟု မမွတ္ယူၾကေစလို။

အတိတ္မွ သမိုင္းမွန္ကို သခၤန္းစာယူႏိုင္မွ လက္ငင္းအေျခအေနကို ေျဖရွင္းႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

၁၉၅၆-ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လူတစ္ကိုယ္ မဲတစ္ျပားစီစနစ္ျဖင့္ မဲေပးႏိုင္ရန္ ဦးႏုဦးေဆာင္ေသာ ဖဆပလ သည္ တဘက္ႏိုင္ငံမွ ကုလားမ်ားအား ေျမာက္မ်ားစြာ သြင္းခဲ့သည္။ မဲႏိုင္သည္ကား ဗမာအုပ္စိုးသူ၊ ကုလားဒဏ္ကို ခံရသူက ရခိုင္ျပည္သူ။

ဗမာအုပ္စိုးသူမ်ားကို အစဥ္အဆက္ ယံုၾကည္၍မရသည္မွာကား သမိုင္းက သက္ေသျပခဲ့ပါၿပီ။

ဦးေန၀င္း လက္ထက္ကဆိုလွ်င္ ရခိုင္ျပည္၊ ရခိုင္ေျမျဖစ္ေသာ အုန္းကၽြန္းကို ဘဂၤလားေဒ့(ခ်္)သို႔ လက္ေဆာင္ ေပးသကဲ့သို႔ အသားလြတ္ ေပးပစ္ခဲ့သည္။ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ေၾကာင့္ ကုလား (၁၅၆၆၃၀) ေယာက္ ထြက္ေျပးသြားသည္ကို ဟသၤာစီမံခ်က္ျဖင့္(၁၈၈၇၈၀) ထိ လက္ခံခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံတကာက အခြင့္အေရး ေပးလာမည္ကို ေမွ်ာ္လင့္ၿပီး ရခိုင္ေျမမွာ ကုလား ၃၂၁၅၀-ေယာက္ကို ပိုမိုျဖည့္သိပ္ခဲ့သည္။

ယခု သမၼတႀကီး ဦးသိန္စိန္ကား အေျပာက ေရႊမန္းျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ရခိုင္အမ်ိုးသားအားလံုး ၀မ္းသာအားရ ေထာက္ခံေနၾကေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတကာ အေထာက္အကူႏွင့္ ရခိုင္ေျမကို အလဲအလွယ္ လုပ္မည္လားဟု သံသယစိတ္ႏွင့္ ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည္။

ဤတစ္ႀကိမ္တြင္ ဗမာရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအားလံုးက ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ခံစားမႈကို ထပ္တူထပ္မွ် ၀င္ေရာက္ခံစား ေပးၾကေနၾကျခင္းသည္ ရခိုင္-ဗမာ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးဆီသို႔ ဦးတည္ေနသည္။

လက္ရွိပဋိပကၡကို မွန္ကန္စြာ ေျဖရွင္းႏိုင္ေရးသည္ ျပည္ေထာင္စု တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ႀကီး တစ္ခုျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ပါက-----------။

ခိုင္ထူး (ARG-222)

ရခိုင္မ်ိဳးေစာင့္အုပ္စု

ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ

ရက္စြဲ-၁၈.၁၁.၂၀၁၂

မွီျငမ္း-

(၁) ေတာ္လွန္ေရးခရီး၀ယ္ (စာေရးသူ-ဘံုေပါက္သာေက်ာ္) ၊ သႏၱာေအာင္စာေပ၊ သတင္းဂ်ာနယ္ ပံုႏွိပ္တိုက္မွ ၁၉၇၃-ခု ဇူလိုင္လ ၁၅-ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ေ၀သည္။

(၂) ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈ (စာေရးသူ-ဦးဘစံ)၊ သဟာယစာေပမွ ၁၉၉၆-ခု မတ္လတြင္ ထုတ္ေ၀သည္။

(၃) သခင္သန္းထြန္း၏ ေနာက္ဆံုးေန႔မ်ား (ပထမတြဲ)၊ ျမရာပင္စာေပမွ ၁၉၆၉-ခုႏွစ္ ေမလ ၁-ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့သူမ်ား-

(၁) ဦးေမာင္ႀကီး (ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕)၊ BIA တပ္သားေဟာင္းျဖစ္သည္။ ဦးထြန္းလွေအာင္ကို ဗိုလ္ရန္ေအာင္ က်ားထိုး၍ သတ္စဥ္က ေရွ႕ဆံုးတြင္ ရွိေနၿပီး ရခိုင္ရဲေဘာ္မ်ား တပ္မွထြက္ၾကစဥ္ ပါ၀င္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ ေက်ာင္းဆရာ ဦးေမာင္တင္ႀကီး၏ အကိုျဖစ္သည္)။

(၂) ဦး၀င္းျမေအာင္ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕) ကြယ္လြန္။

(၃) ဦးဘေအာင္ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕) ကြယ္လြန္။(ဦးထြန္းလွေအာင္၏ ညီျဖစ္သည္)။

(၄) ဦးစိန္ေက်ာ္ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕) ကြယ္လြန္။ ေက်ာင္းဆရာ။

(၅) ဦးစံထြန္းေအာင္ေက်ာ္ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕) အသက္-၉၆-ႏွစ္။

(၆) ေဒၚဦးစိန္သာ (ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕) အသက္-၈၆-ႏွစ္။

(၇) ဦးစိုးသာေအာင္ (ကၽြဲတဲရြာ) ကြယ္လြန္။ (ဇာတိ-ဘူးသီးေတာင္)။

(၈) ဦးနီထြန္းဦး (ကၽြဲတဲရြာ) ကြယ္လြန္။ (ဇာတိ-ဘူးသီးေတာင္)။

(၉) ေဒါက္တာေအးခ်မ္း (ပါေမာကၡ) ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ။ (ဇာတိ-ဘူးသီးေတာင္)။

(၁၀) ဆရာႀကီးဦးေမာင္ဗသိန္း(အၿငိမ္းစား-ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးမွဴး၊ ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ) စစ္ေတြၿမိဳ႕။

အစၥလာမ္မစ္ အစြန္းေရာက္ လက္နက္္ကိုင္အဖြဲ႕ လက္ရွ္ခါ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အေျခခ်ရန္ ႀကိဳးစားေနသည္….

by James Mint 

အိႏၵိယအစိုးရဟာ သူ႕ရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ အိမ္နီးနားျခင္းေတြျဖစ္တဲ့ ျမန္မာ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႕ ပါကစၥတန္အေျခစိုက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ ပါတ္သက္တဲ့ သတင္းအခ်က္လက္ေတြ ေ၀ငွေပးေနပါတယ္… အဓိကအားျဖင့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ (စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီ)မ်ားနဲ႕ ရခိုင္ေတြရဲ႕ ရခိုင္နယ္စပ္တေလွ်ာက္က အဓိကရုဏ္းေတြနဲ႕ ပါတ္သက္ေနပါတယ္….

အဲ့ဒိအဖြဲ႕အစည္းေတြၾကားမွာ လက္ရွ္ခါ-အီး-တိုင္ဘာ (Lashkar-e-Taiba) ဆိုတဲ့အဖြဲ႕ဟာ ထင္ရွားပါတယ္…. ေထာက္လွမ္းေရးက ရရွိတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားအရ အစြန္းေရာက္ ရိုဟင္ဂ်ာ (စစ္တေကာင္းဘဂၤါလီ) မ်ားရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြရဲ႕ အဓိကေငြေၾကး ေထာက္ပံ့မႈေတြဟာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗ်မွာရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ျဖစ္တယ္လို႕ အိႏၵိယရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိမ်ားရဲ႕ သတင္းအရင္းအျမစ္က ဆိုပါတယ္…. အဲ့ဒိ အစြန္းေရာက္ စစ္ေသြးၾကြမ်ားဟာ ပါကစၥတန္အေျခစိုက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ စစ္ေရးသင္ၾကားမႈကို ရရွိေနၿပီး လက္နက္ေတြဟာ ထိုင္းႏိုင္ငံဘက္ကေန ရရွိေနပါတယ္…


စီးပြားေရးနဲ႕ လူမႈေရး အခက္အခဲေတြ႕ေနတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းရွိ စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ) မ်ားမွအပ က်န္တဲ့အဖြဲ႕ေတြဟာ လက္နက္မ်ား တိတ္တဆိတ္ခိုးသြင္းျခင္း၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးမ်ား၊ ဗလီအစရွိတဲ့ ဘာသာေရးအေဆာက္အဦးမ်ားမွာ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားမွာ ပါ၀င္တဲ့ သင္တန္းမ်ား ပို႕ခ်ျခင္း၊ လက္နက္ပစၥည္းမ်ား လွ်ိဳ႕၀ွက္ထားျခင္း အစရွိတာေတြဟာ ေဒသတြင္း အၾကမ္းဖက္ ႏွိမ္ႏွင္းေရးအတြက္ အဓိကအတားအဆီး အခက္အခဲျဖစ္ေနတယ္လို႕ အိႏၵိယအဆင့္ျမင့္ အရာရွိေတြက ဆိုပါတယ္…

နယူးေဒလီက အဓိက စိုးရိမ္ပူပန္ေနတာကေတာ့ ပါကစၥတန္အေျခစိုက္ စစ္ေသြးၾကြ အဖြဲ႕ေတြဟာ ျမန္မာနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကေန လူသစ္ စုေဆာင္းမွာေတြ၊ ကလာပ္စည္းမ်ား ထားရွိၿပီး အၾကမ္းဖက္လႈပ္ရွားမႈေတြကို အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းမွာ လုပ္လာႏိုင္လို႕ ျဖစ္ပါတယ္… အဲ့ဒိလိုပဲ အဆိုပါ ကလာပ္စည္းမ်ား၊ စုေဆာင္ထားတဲ့ လူသစ္မ်ားနဲ႕ Assam မွာလုပ္ခဲ့သလိုမ်ိဳး သက္ဆုိင္ရာ ေဒသေတြတုိင္းမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္ပြားဖို႕ လႈံ႕ေဆာ္လာမွာကိုလည္း အဓိက စိုးရိမ္ေနပါတယ္….

အိႏၵိယနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာရွိတဲ့ စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ) ဒုကၡသည္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ တူညီတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ပါကစၥတန္ ေထာက္လွမ္းေရးနဲ႕ လက္ရွ္ခါအဖြဲ႕ရဲ႕ မသိမသာ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေနတဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးကလည္း စံုစမ္းရရွိသမွ် အဆိုပါ ကိစၥရပ္ေတြကို ဖလွယ္ဖို႕ သေဘာတူညီထားၾကပါတယ္…. သူတုိ႕ေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ စစ္တေကာင္း ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာ  အေျခစိုက္တဲ့ Jaish-e-Mohammed (JeM) အဖြဲ႕ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြလည္း ရွိေနႏိုင္တယ္လို႕ ယံုၾကည္ေနပါတယ္… အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ နယ္စပ္တေလွ်ာက္ျဖစ္တဲ့ Cox’s Bazaar နဲ႕ တက္နာ့ဖ္ ေဒသေတြမွာ လႈပ္ရွားေနတယ္လို႕ ယံုၾကည္ေနၾကပါတယ္….

၂၀၁၂ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ေဒသမွာ အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ လက္ရွ္ခါအဖြဲ႕နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ မိခင္အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ Jammaat-ud-Dawwa (JuD) ဟာ Difa-e-Musalman Arakan-Burma (Defence of Muslims in Myanmar) ဆိုတဲ့ေဆြးေႏြးပြဲကုိ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္…. အဓိကအားျဖင့္ မိုဘိုင္းလႈပ္ရွား အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ေထာက္ခံသူမ်ားျဖင့္ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ေစဖို႕ ရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္….

လက္ရွ္ခါနဲ႕ ဂ်မက္ အဖြဲ႕ႏွစ္ခုဟာ ေပါင္းစပ္လိုက္ၿပီး အဖြဲ႕ႏွစ္ခုတြင္းမွာ ပါသူမ်ားဟာ ဂ်မတ္အဖြဲ႕ရဲ႕ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ နဒီးမ္ အ၀ါရီ (Nadeem Awari) နဲ႕ ဂ်မတ္အဖြဲ႕ရဲ႕ သတင္းထုတ္ျပန္ေရးျဖစ္တဲ့ ရွာဟစ္ မန္မြတ္ ရီမတ္တူလာ့ရွ္ (Shahid Mehmood Rehmatullah) တို႕ကို ၾသဂုတ္ ၁၀ ၂၀၁၂ မွာ တာ၀န္ေပးအပ္လိုက္ပါတယ္…. သူတို႕ရဲ႕ အဓိက တာ၀န္ေတြကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာရွိတဲ့ အစၥလာမ္မစ္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အေရးႀကီး တာ၀န္ရွိသူမ်ားနဲ႕ အခ်ိပ္အဆက္ရယူရန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္….

အိႏၵိယအစုိးရစီက ရရွိတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ အစၥလာမ္မစ္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ ဟာဖီး ဆာအိ (Hafeez Saeed) အပါအ၀င္ လက္ရွ္ခါအဖြဲ႕ရဲ႕ အဆင့္ျမင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အဓိကပစ္မွတ္ထားၿပီး လူသစ္ စုေဆာင္းရရွိႏိုင္ဖြယ္ ရွိမႈနဲ႕ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ ပါတ္သက္တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို ေဆြးေႏြး၍ စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္တယ္လို႕ ဆုိပါတယ္…. လက္ရွ္ခါ အဖြဲ႕ဟာ ရခိုင္ေဒသမွ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႕ ပါတ္သက္ၿပီး ျပဳျပင္ေရးသမား ဦးသိန္းစိန္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ကို အျပစ္တင္လိုက္ပါတယ္….



Rohingya Solidarity Organization


RSO အဖြဲ႕ေခါင္းေဆင္ ႏူရူး အစၥလာမ္


ႏူရူးအစၥလာမ္အား အစည္းအေ၀း တစ္ခုတြင္ ေတြ႕ရစဥ္


RSO အဖြဲ႕ႏွင့္ နီးကပ္စြာ အဆက္အသြယ္ ရွိသည့္  ေဒါက္တာ ၀ါကာအူဒင္


ၿဗိတိန္အစိုးရအား ရိုဟင္ဂ်ာအား ေလာ္ဘီလုပ္ေပးေနသည့္ ဆႏၵျပပြဲတြင္ ေတြ႕ရသည့္ ႏူရူးအစၥလာမ္


ပါကစၥတန္အေျခစိုက္ လက္ရွ္ခါးအဖြဲ႕ရဲ႕ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားသူမ်ားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းမွာရွိတဲ့ ရခိုင္ေဒသနဲ႕ ကပ္ရပ္ေဒသမ်ားကို သြားေရာက္ ေလ့လာအကဲခတ္ရန္ရင္းႏွင့္အတူ အျခားေသာ Harkat ul Jihadi al Islami (HUJI), JeM နဲ႕ Jammat ul Mujahideen Bangladesh (JMB) အဖြဲ႕မ်ားဟာ Rohingya Solidarity Organization (RSO) နဲ႕ ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္ရန္ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္….. ထိုကဲ့သုိ႕ ခ်ိပ္ဆက္ျခင္းဟာ အဓိကအားျဖင့္ သူတို႕ရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ခ်ဲ႕ထြင့္ႏိုင္ရန္၊ အိႏိၵယအေရွ႕ပိုင္း အစြန္အျဖား ေဒသေတြမွာ စခန္းသစ္မ်ား ထပ္မံတည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္….

အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္းရွိ လံုၿခံဳေရးေအဂ်င္စီေတြဟာ မန္မိုဟန္ဆင္း အစိုးရကို Jammaat ul Arakan (JuA) တပ္ဦးအေၾကာင္းနဲ႕ ပါတ္သက္ၿပီး အစီရင္ခံထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္….. အဆိုပါ JuA ဟာ JMB အဖြဲ႕နဲ႕ အျခားေသာ အစြန္းေရာက္ ရိုဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပူးေပါင္းပါ၀င္ပါတယ္…. အဆိုပါ အစီရင္ခံစာက ညႊန္းဆိုတာကေတာ့ JMB အဖြဲ႕ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ေဒသျဖစ္တဲ့ ဘန္ဒါဘန္ရဲ႕ အလွမ္းေ၀းတဲ့ ေနရာေတြမွာ စစ္ေရးဆုိင္ရာ သင္တန္းေပးမယ့္ အေျခစိုက္စခန္းေတြ တည္ေဆာက္ျခင္းေတြမွာ ပါ၀င္ပါတ္သက္ေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ…. သူတို႕ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းက လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ ပါတ္သက္ၿပီး တာ၀န္ယူဖို႕ စီမံကိန္းေတြ ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႕ တရား၀င္ဆိုပါတယ္….

ISI ရဲ႕ ေျခရာေတြကို စစ္တေကာင္း ဘဂၤါလီ (ရိုဟင္ဂ်ာ) အတြင္းပိုင္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း စက္တင္ဘာ ၁၁ ၂၀၁၂ မွာ စစ္တေကာင္းအေျခစိုက္ Cox’s Bazaar မွာရွိတဲ့ Idgah madarassa အဖြဲ႕မွ ေနာ္ အယ္လ္ အမင္ (Noor-ul-Amin) ကို ဖမ္းစီးႏိုင္ခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္…. ကရာခ်ိရွိ Dar-ul-Uloom Islamiya madarassa အဖြဲ႕အစည္းက ေရြးခ်ယ္လုိက္တဲ့ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ Noor-ul-Amin ဟာ ယခင္က ရိုဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အတြက္ အၿမဲတန္းစစ္မႈထမ္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ခန္႕အပ္မႈနဲ႕ စစ္ေရးအသိအျမင္ ရွိသူေတြကို ေထာက္ျပတဲ့တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္….

သူ႕ကို စစ္ေဆးေမးျမန္းစဥ္အတြင္းမွာ အာမင္း ထြက္ဆိုခဲ့တာကေတာ့ သူ႕ရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈဟာ HUJI (Arakan) အဖြဲ႕ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္လို႕ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကရာခ်ိအေျခစိုက္ Maulana Abdus Qudus Burmi နဲ႕ ဆက္ႏြယ္မႈပါပဲ….. သူထပ္မံ ထြက္ဆိုတာကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ အသိုင္အ၀န္းအတြင္း လက္နက္မ်ား ကူးလူးဆက္ႏြယ္မႈေတြမွာ ပါကစၥတန္ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ ေထာက္လွမ္းေရး ေအဂ်င္စီကလည္း ပါ၀င္ပါတ္သက္ေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ….. ေနာက္ပိုင္းမွာ Noor-ul-Amin နဲ႕ နီးကပ္စြာရွိတဲ့ အေပါင္းပါတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ အလီ အာမက္ ေခၚ အဘူဂ်ီဘရယ္ (Ali Ahmend aka Abu Jibral) ဟာလည္း ေအာက္တိုဘာ ၈ ရက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ လံုၿခံဳေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ အေရးယူျခင္းကို ခံလိုက္ရပါတယ္….

အဘူဂ်ီဘရယ္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့လေတြမွာ ISI နဲ႕ Karachi Islamiya madarassa တို႕အၾကား ေငြေၾကးအလဲအလွယ္ ကိစၥေတြမွာ ပါ၀င္ ပါတ္သက္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္…. အဘူဂ်ီဘရယ္ကို စစ္ေဆးေမးျမန္းခဲ့စဥ္မွာ ဂ်ီဘရယ္ဟာ သူ ဂ်ီဟတ္ စစ္သားတစ္ေယာက္အေနျဖင့္ အာဖဂန္ နစၥတန္မွာ ရွိေနခဲ့စဥ္မွာ ၁၉၈၅ မွ ၁၉၉၄ အတြင္း ၀ါဇာရစ္စတန္ေျမာက္ပိုင္း မီရန္ရွား တြင္ေနထိုင္ခဲ့စဥ္အတြင္း တာလီဘန္အဖြဲ႕နဲ႕ ပါ၀င္ပါတ္သက္ခဲ့တယ္လို႕ ဆုိပါတယ္…. HUJI အဖြဲ႕ရဲ႕ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူ ဂ်ီဘရယ္ဟာ အဖမ္းခံရစဥ္မွာ ပါကစၥတန္ စာရြက္စာတန္းမ်ားနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ပါ့စပို႕ ကိုင္ေဆာင္ထားပါတယ္….



ရိုဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္ သဲလြန္စမ်ားနဲ႕ ပါတ္သက္ၿပီး ဒါကာနဲ႕ ေနျပည္ေတာ္ကို သတိလွမ္းေပးေနစဥ္မွာ အိႏၵိယအေနနဲ႕ စိုးရိမ္ေနတာက ISI ရဲ႕ ရခိုင္ေဒသေတြမွာ ရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြအေပၚကို စိတ္၀င္စားမႈႏႈန္းေတြ ျမင့္တက္လာမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္…. အဓိကအားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ လက္ရွ္ခါ (Lashkar)၊ Jaish, HUJI နဲ႕ Tehrik-e-Azadi Arakan (TAA) ေတြကမွတဆင့္ အဆိုပါ မြတ္စလင္ေတြကို အစြန္းေရာက္ေတြအျဖစ္ ေလ့က်င့္ေပးၿပီး အိႏၵိယ အေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းေဒသေတြကို အႏၱရာယ္ျပဳရာမွာ အသံုးခ်လာမွာကို စိုးရိမ္ေနပါတယ္….



ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြရဲ႕ အရင္းအျမစ္ေတြ မ်ားျပားလာျခင္းနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကေတာ့ပါကစၥတန္အေျခစုိက္ ေဖာက္ခြဲေရး ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၏ သင္ၾကားမႈျဖင့္ စစ္ေရးၾကြ ဒုကၡသည္မ်ား ပိုမိုမ်ားျပားလာၿပီး လက္ျဖစ္ ေဖာက္ခြဲေရး ပစၥည္းမ်ား ပိုမိုျပဳလုပ္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းရွိ လံုၿခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြကို မည္သို႕မည္ပံု ဒုကၡေပးႏိုင္ရန္လည္း ျဖစ္ပါေတာ့တယ္….

၂၀၁၃ ဇန္န၀ါရီလ ၃၀ ရက္ေန႕ ဟင္ဒူစတန္တိုင္းရွိ LeT seeks foothold in Myanmar ကို နားလည္တတ္ၾကြမ္းသေလာက္ ဘာသာျပန္ဆို၍ မိမိကဲ့သို႕ စိတ္၀င္စားသူမ်ား သိရွိႏုိင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ပါတယ္… အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ေဒသတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနသည္မ်ားဟာ အစိုးရက တမင္ဖန္တီးေနသည္ဟု ျမင္ေနၾကသူမ်ား သိရွိေစရန္လည္း ျဖစ္ပါတယ္…. အစၥလာမ္မစ္ အစြန္းေရာက္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ား၏ ပူးေပါင္းမႈ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားကို ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္၀င္စားသည့္ လူငယ္ လူရြယ္မ်ား သတိျပဳမိေစရန္လည္း ဦးတည္ပါတယ္…..

ထစ္ခနဲရွိ အစိုးရကို လက္ညိႈးထိုးေနတဲ့ အဆိုပါ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ ရခိုင္ကိစၥကို အစိုးရဖန္တီးတယ္လို႕သာ စြတ္စြဲေနတယ္၊ အဲ့ဒိလို လုပ္လို႕ အစိုးရအေနနဲ႕ ဘာမ်ား အက်ိဳးအျမတ္ ရမလဲေမးရင္ မေျဖတတ္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္..... ႏိုင္ငံေရးအရ အစိုးရကို အျမတ္ထုတ္ဖို႕ သိကၡာခ်၊ အပုတ္ခ်ဖို႕ စြတ္စြဲဖို႕ပဲတတ္ၾကၿပီး အလြန္ကို စဥ္းစားဆင္ျခင္ဥာဏ္ နည္းပါးတာကို ေတြ႕ရပါတယ္.....

အထူးသတိခ်ပ္သင့္တဲ့ ကိစၥကေတာ့ အစၥလာမ္မစ္ စစ္ေသြးၾကြေတြဆိုတာ သူတို႕လိုခ်င္တဲ့ႏိုင္ငံမရမျခင္း ဦးသိန္းစိန္ေသာ ေဒၚစုေသာ ေရြးမေနဘူးဗ် တြယ္ေနမယ္ဆိုတာေလး ဦးေႏွာက္ထဲ ထည့္ထားဖို႕ လိုေပလိမ့္မယ္....

( ၀ံသာႏု-မွကူးယူေဖၚျပသည္ )

ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကုန္း

   

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ နန္းေတာ္ကုန္းကို မင္းေစာမြန္တည္ေဆာက္ခသည္မွာကား မူလနဂိုရ္အားျဖင့္ ကုကၠားေတာင္ႏွင့္ ေတာင္ညိဳေတာင္ႏွစ္ခုကို တူးၿဖိဳညိႇလွ်က္တည္ခေသာ ေက်ာက္ေဆာင္ေက်ာက္သားၿမီခံၿမီမ်ားျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္ကုန္းပတ္လည္ စတုရန္းပံုသ႑ာန္ကို ေက်ာက္အုတ္မ်ားျဖင့္တံတိုင္းျပဳကာ အမာခံလွ်က္ ေကဇာသကၠရာဇ္ (၇၉၂) ခု ေတာ္သလင္းလဆန္း (၁) ရက္ ္တလဂုၤနီနိ၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၄၃၀) ခုႏွစ္တြင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ထီးနန္းကို စတင္တည္ေထာင္သည္။
ပထမဆံုးေျမာက္ဦးေခတ္ထီးနန္းေတာ္ကို မင္းေစာမြန္မင္းမ်ားလက္ထက္ အုတ္တံတိုင္းမ်ားျဖင့္သာ ေအာက္ၿခီခ်လွ်က္ တည္ေဆာက္ချခင္းျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးဒုတိယေခတ္ မင္းဗာဘုရင္လက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ၌ကား ေက်ာက္အမာခံတံတိုင္းမ်ားျဖင့္ထပ္မံၿပီးေသာ္ ခိုင္ခံ့ႀကီးက်ယ္စြာတည္ေဆာက္သည္။

သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးလကၤာတြင္ (ေစာမြန္ပ်င္ျပဳ၊ မင္းဗာတည္ေက၊ ေရႊေျမာက္ဦး) ဟုလည္းေကာင္း။ (ေျမာက္ဦးမည္သာ၊ ၿမိဳ႕ေအာင္ခ်ာကို၊ တည္လွာျပဳလစ္၊ သကၠရာဇ္ကား၊ ေဒြးျဖစ္နဝါ၊ သတၱသာတည္း) ဟူ၍လည္းေကာင္း တြိရသည္။

နန္းေတာ္ကုန္း၏အဆင့္မွာ သံုးဆင့္ျဖစ္သည္။ ထိပ္ဆံုးအျမင့္မွ ေအာက္ဆံုးအဆင့္ထိေပေပါင္း (၅၀) ျမင့္သည္။ တတိယအဆင့္၏ ေတာင္မွေျမာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၆၀၆) ေပဟိသည္။ အရွိမွအေနာက္သို႔ ေပေပါင္း (၁၇၄၀) ေပ ဟိသည္။ တံတိုင္းမ်ားေအာက္ၿခီတြင္ ေက်ာက္သား (၇) ေပထုထည္ဟိသည္။ တံတိုင္းမ်ား၏အထက္ပိုင္းထုထည္မွာ (၄) ေပျဖစ္သည္။ ပထမႏွင့္ ဒုတိယတံတိုင္းအကြာအဝီးမွာ ေပေပါင္း (၂၃၇) ေပ ရွည္သည္။ အေပၚဆံုးအထက္ နန္းရင္ျပင္၏အက်ယ္အဝန္းမွာ (၆၅၆) ေပက်ယ္ဝန္းသည္။ အရွိဘက္အဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၂၃၃) ေပဟိသည္။ ၎မွ တတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ (၁၆၆) ေပဟိသည္။

အေပၚဆံုးအထက္နန္းရင္ျပင္၏ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ အလ်ားေပေပါင္း (၆၇၉) ေပ က်ယ္သည္။ ေတာင္ဘက္ တတိယအဆင့္တန္းခါးမွ ဒုတိယအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၁၃၈) ေပဟိသည္။ ၎မွ ပထမအဆင့္တန္းခါးသို႔ ေပေပါင္း (၄၅၀) ကြာ၀ီးသည္။ တန္းခါးမ်ား၏ဝင္ေပါက္မွာ (၁၀) ေပစီက်ယ္ဝန္းသည္။ တံခါးတဘက္တခ်က္စီ၏ တန္းခါးေဘာင္မ်ားမွာ
(ဂ) ေပစီ ရွိသို႔ထိုးထြက္လွ်က္ တည္ဟိသည္။ တံတိုင္းမ်ားထုထည္အထူမွာ (၇) ေပ (၆) လက္မစီဟိၿပီး (၁၂) ေပစီ ျမင့္သည္။ တန္းခါးမ်ား၏အတြင္းဘက္နံရံမ်ား၌ ၿမီႀကီးသည္ တေပခန္႔အကြာ ေက်ာက္တံုးႀကီးမ်ားႏွင့္ (၈) ေပအျမင္႔ဟိေသာ ေက်ာက္တံုးႀကီးတြင္ (၅)လက္မဟိေသာ အေပါက္တေပါက္စီကို ထြင္းလုပ္ျပဳပ်င္တပ္ဆင္ထားသည္။

ထိုတန္းခါးေပါက္မ်ားကို ပိတ္ဖြင့္ႏိုင္ရန္အတြက္ အရွင္တန္းခါးတပ္ဆင္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ နန္းေတာ္၏အေနာက္ဘက္ ဒုတိယႏွင့္ တတိယတံတိုင္းအၾကားတြင္္ က်ဳံးမ်ားဟိသည္။ အရွိေတာင္ဘက္တြင္ ဗဟိုရ္စည္ေတာ္ထားဟိေသာ စည္ေတာ္ကိုအခ်ိန္မွန္ယြန္းေသာ(ယြန္းေထာင္) ေခၚ (ရြန္းေတာင္) တည္ဟိသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ (ဝယိုင္သာ) ေခၚ (ဥယ်ာဥ္ေတာ္) ဟိသည္။

နန္းေတာ္၏အရွိဘက္ ဒုတိယအဆင့္တြင္ နန္းတြင္းသူနန္းတြင္းသားမ်ားေသာက္သံုးကုန္ေသာ ေသာက္ရီကန္ (နန္းသားကန္) တည္ဟိသည္။ ယခုအခါ ထိုကန္ကို (နံသာကန္) ဟုေခၚဆိုသည္။ ယခုနန္းေတာ္ကုန္း၏အရွိဘက္ဆင္းလမ္း (နန္းေက်ာက္လွီကား) ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ နန္းကုန္းအဆင္းလွီကား႐ို႕မွာ ၿဗိတိသွ်အဂၤလိပ္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလ (ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္ကုန္းအားေဖာက္ၿပီးေသာ္ ရွိေနာက္ေတာက္ေလွ်ာက္ပိုင္းၿပီး လမ္းလုပ္ရန္စီစဥ္ခသည္။ တၿမိဳ႕လံုးကကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသျဖင့္ လမ္းမေဖာက္လုပ္ဘဲရပ္တန္႔ကာ ယခင္မင္းဆင္းလမ္းလွီကားကိုပတ္၍ အရွိအေနာက္တေျဖာင့္တည္း ေက်ာက္လွီကား (၂) ခုကို တပ္ဆင္ထားချခင္းျဖစ္သည္။

ရခိုင္မင္းမ်ားလက္ထက္ နန္းေတာ္ကုန္းသို႔အဆင္းအတက္ေက်ာက္လီွကား အစစ္အမွန္နီရာမ်ားသည္ကား အေနာက္ဘက္၌ ယခုပါတီယူနစ္ယံုးေဟာင္းအရွိဘက္ ေက်ာက္ေလွကားဆင္းလမ္းတခု၊ ၎ႏွင့္ အရွိဘက္သို႔တေျဖာင့္တည္း နန္းသားကန္ေတာ္ဘက္သို႔ဆင္းလမ္း ေက်ာက္လွီကားတခုျဖစ္သည္။

ရွိမင္းမ်ားသည္ ဤနန္းေတာ္ကုန္းသို႔ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာမွ ဆင္းတက္ႏိုင္စီရန္အတြက္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတြင္ ေက်ာက္လွီကားတန္းခါးေပါက္ (၄) ခုကို တြိျမင္ကတ္ရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ရခိုင္ၿမိဳ႕တည္ ဗိသုကာက်မ္း၌ေဖာ္ျပထားသည္မွာ-

(ခုနစ္ရာကိုးဆယ္၊ စြန္းဝယ္ႏွစ္ေဖာ္၊ လေတာ္သလင္း၊ လွ်ံဝင္းထြန္းညီး၊ ထြက္ၿပီးနီတက္၊ ဆန္းတရက္၌၊ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သာ၊ တည္ျခင္းရာကား၊ ေတာင္ညိဳကုကၠား၊ ႏွစ္ပါးတူညီ၊ ဘုမၼိနက္သန္၊ ၿမီၾကန္သင့္ရာ၊ ယင္းသည္မွာလည္း၊ အကာအင္းသီး၊ ထားတံုၿပီးမွ၊ တည္ထၿမိဳ႕နန္း၊ ကန္စန္းကန္လဂ္၊ တေထာင္ဘက္ကို၊ မပ်က္ထိုေရာ္၊ ဆက္တက္ေသာ္ကား၊ အရာေထာင္ေသာင္း၊ က်ိန္းခန္းေအာင္း၏) ဟူ၍ပင္လွ်င္ ပါဟိသည္။ ဤေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နန္းေတာ္ကုန္းကို တံတိုင္းသံုးတန္ ဝိုင္းကာရံလွ်က္ ထိုတံတိုင္းမ်ားအၾကားတြင္လည္း က်ံဳးေတာ္မ်ားထားဟိသည္။

ၿမိဳ႕တံတိုင္းမ်ားအထက္ဝယ္လည္း ျမင္းစီးသူရဲဗိုလ္ပါမ်ားစီးနင္းလားလာလႈပ္လွ်ားႏိုင္ေအာင္ စီမံျပဳလုပ္ထားသည္။ ၿမိဳ႕ေက်ာက္တန္းခါးမ်ားကိုလည္း ခိုင္လံုစြာျဖင့္ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ တည္ေဆာက္စီမံထားခသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးသည္ ထိုအခ်ိန္ထိုအခါက အိမ္ၿခီေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္ ၾကက္ပ်ံမက်စည္ကားခသည္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ခရစ္ေအဒီ (၁၅) ရာစုမွ (၁၆) ရာစုထိကာလအတြင္း အလြန္ခ်မ္းသာႄကြယ္ဝေသာ ကမၻာ့အဆင့္မီွ သမိုင္းတြင္ထင္ရွားေသာ (The City Of MraukK Oo) ၿမိဳ႕ႀကီးတၿမိဳ႕ျဖစ္ေပေတာ့သည္။

ဓညဝတီဦးေအာင္ေဇယ်
(သမိုင္းသုေတသီ)
အၿငိမ္းစားေက်ာင္းဆရာႀကီး
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕

( http://arakanliteraturepalace.weebly.com/ )